Mỹ đột ngột đóng băng viện trợ giữa lúc "nước sôi lửa bỏng", phòng không Ukraine chao đảo, chật vật tìm cách "vá lỗ hổng"
(DS&PL) -
Đại biểu quốc hội Ukraine nói rằng Kiev đã “xây dựng nhiều kịch bản khác nhau” cho những tình huống bất trắc nhưng khẳng định quyết định của Mỹ "rất khó chịu".
Mới đây, Lầu Năm Góc đã đình chỉ các chuyến hàng viện trợ tên lửa phòng không quan trọng tới Ukraine do lo ngại về tình trạng kho dự trữ của Mỹ cạn kiệt.
Thời điểm này đặc biệt đáng lo ngại với Kiev, khi Nga liên tiếp tiến hành các cuộc tấn công bằng tên lửa và máy bay không người lái với số lượng kỷ lục.
Bộ trưởng Ngoại giao Ukraine Andriy Sybiga cho biết đã nắm bắt được tình hình, đồng thời nhấn mạnh rằng Kiev sẵn sàng "mua hoặc mượn" các hệ thống phòng không nếu cần.
Một hệ thống HIMARS của Mỹ. (Ảnh: EP).
Kiến trúc quốc phòng của Ukraine đang đối mặt với những lỗ hổng nghiêm trọng
Chỉ riêng trong tháng 6, Bộ trưởng Ngoại giao Andriy Sybiha báo cáo rằng Nga đã phóng hơn 330 tên lửa, bao gồm gần 80 tên lửa đạn đạo, cộng với hơn 5.000 máy bay không người lái tấn công và 5.000 KAB (bom dẫn đường).
Hiện tại Mỹ đã dừng viện trợ 30 tên lửa Patriot, gần 8.500 quả đạn pháo 155mm và hơn 250 tên lửa GMLRS chính xác. Ukraine sẽ mất lá chắn chính chống lại tên lửa đạn đạo của Nga nếu không có Patriot tiếp tế liên tục.
Phân tích của Defense Express cho thấy phòng không Ukraine phụ thuộc nhiều vào hệ thống của Mỹ như thế nào:
- Bảo vệ tầm xa: Hệ thống Patriot là lá chắn chính của Ukraine chống lại tên lửa đạn đạo—các loại đạn di chuyển nhanh có thể tấn công bất cứ nơi nào trong lãnh thổ Ukraine. Các giải pháp thay thế của châu Âu là gì? Ukraine đang vận hành hệ thống SAMP/T của Pháp-Ý, nhưng chuyên gia phòng không Ukraine Serhii Morfinov lưu ý rằng "câu hỏi liệu có đủ tên lửa cho hệ thống SAMP/T hay không là rất lớn".
- Phạm vi phủ sóng tầm trung: Các bệ phóng NASAMS của Na Uy bắn tên lửa AIM-9 và AIM-120 của Mỹ để đánh chặn máy bay và tên lửa hành trình. Các hệ thống HAWK cũ kỹ của Mỹ cũng phụ thuộc vào nguồn tiếp tế của nước này.
- Các cuộc tấn công chính xác: Hệ thống phóng tên lửa HIMARS của Mỹ không có tên lửa dẫn đường GMLRS - loại vũ khí chính xác có thể tấn công các tuyến tiếp tế và sở chỉ huy của Nga ở khoảng cách lên tới 80 km.
- Phòng thủ tầm gần: Tên lửa Stinger di động và hệ thống Avenger gắn trên xe tải bảo vệ quân đội và cơ sở khỏi máy bay và máy bay không người lái bay thấp.
Hệ thống phòng không IRIS-T do quân đội Ukraine vận hành. Nguồn ảnh: Lữ đoàn tên lửa phòng không Ihor Vyhovskyi Lviv.
Những gì Ukraine có thể sử dụng mà không cần sự hỗ trợ của Mỹ?
- Hệ thống tầm ngắn (lên đến 10km) : Piorun của Ba Lan, Mistral của Pháp, RBS-70 của Thụy Điển và Martlet của Anh cung cấp khả năng phòng thủ di động. Hệ thống của Đức sử dụng tên lửa FZ275 LGR cung cấp phạm vi bảo vệ bổ sung. Ukraine cũng vận hành các hệ thống “Osa” đã được cải tiến để sử dụng tên lửa R-73.
- Hệ thống tầm trung (lên đến 20km) : Hệ thống IRIS-T SLS của Đức và hệ thống Raven của Anh với tên lửa ASRAAM trên khung gầm SupaCat. Hệ thống Spada của Tây Ban Nha được hứa hẹn vào năm 2022 nhưng chưa xuất hiện trong chiến đấu.
- Phạm vi phủ sóng tầm xa : Chỉ có hệ thống IRIS-T SLM của Đức cung cấp phạm vi phủ sóng tầm trung mà không có tên lửa của Mỹ. Vấn đề là gì? Ukraine có nhiều hệ thống NASAMS của Na Uy hơn, hoàn toàn phụ thuộc vào tên lửa AIM-9 và AIM-120 do Mỹ cung cấp.
- Hệ thống thời Liên Xô : Nếu Ukraine vẫn còn tên lửa, các hệ thống S-125, “Tor” và “Buk” cũ kỹ vẫn hoạt động. Nhưng đạn dược của Liên Xô đã trở nên khan hiếm từ nhiều năm trước, buộc Ukraine phải tạo ra “FrankenSAM” - bệ phóng của Liên Xô được cải tiến để bắn tên lửa AIM-7 của Mỹ.
Hệ thống phòng không Raven do Anh sản xuất được trang bị tên lửa ASRAAM phóng từ mặt đất, sẵn sàng triển khai. Ảnh: Bộ Quốc phòng Anh
Viện trợ được sử dụng như đòn bẩy
Đây là lần đình chỉ viện trợ lớn thứ hai dưới thời Tổng thống Trump. Lần đầu tiên xảy ra vào tháng 3/ 2025 sau cuộc đối đầu căng thẳng tại Phòng Bầu dục ngày 28/2, khi ông Trump nói với ông Zelensky rằng "ông sẽ không thắng" và "ông không có quân bài ngay bây giờ".
Việc đình chỉ vào tháng 3 được cho là đã gây áp lực buộc Ukraine phải đàm phán và ký kết một thỏa thuận khoáng sản. Vài tuần sau khi cắt viện trợ, Ukraine đã từ bỏ kế hoạch chiến thắng và chuyển sang thúc đẩy các đề xuất ngừng bắn.
Việc đình chỉ mới nhất, giống như vụ đình chỉ hồi tháng 3, cũng diễn ra một cách bất ngờ. Đại biểu quốc hội Ukraine Fedir Venislavskyi nói với RBC-Ukraine rằng Kiev đã “xây dựng nhiều kịch bản khác nhau” cho những tình huống bất trắc như vậy nhưng khẳng định quyết định này “rất khó chịu đối với chúng tôi”.
Việc đình chỉ này có ý nghĩa quan trọng như thế nào? Phản ứng của Nga sẽ đưa ra câu trả lời. Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov tuyên bố rằng "càng ít vũ khí được cung cấp cho Ukraine thì chiến dịch quân sự đặc biệt càng sớm kết thúc".
Việc tiếp xúc với tên lửa đạn đạo trở nên quan trọng
“Điều gì sẽ xảy ra nếu không có máy bay đánh chặn PAC-3? Chắc chắn Ukraine trở nên "rất dễ bị tổn thương trước đạn đạo của Nga", Morfinov viết. Nga có thể nhắm mục tiêu một cách có hệ thống:
- Hàng không tại các sân bay
- Trung tâm chỉ huy và sở chỉ huy quân sự
- Cơ sở sản xuất quốc phòng
- Cơ sở hạ tầng quan trọng và trung tâm hậu cần
- Bản thân hệ thống phòng không trong các cuộc tấn công của UAV
Lửa bốc lên từ một dòn tấn công của Ukraine. Ảnh minh họa
Hiệu ứng dây chuyền đe dọa mọi thứ. Lực lượng Nga sử dụng các đàn máy bay không người lái để xác định vị trí phòng không của Ukraine, sau đó tấn công chúng bằng tên lửa đạn đạo mà các hệ thống Patriot đã cạn kiệt không thể đánh chặn.
Việc mất tên lửa chính xác GMLRS cũng gây ảnh hưởng nghiêm trọng hơn. Ukraine phải dựa nhiều hơn vào máy bay F-16 mang tên lửa Storm Shadow, điều này làm tăng nguy cơ cho phi công.
Nhà phân tích quân sự Jack Watling của Viện Royal United Services cảnh báo rằng "quyết định này của Mỹ sẽ khiến người Ukraine phải trả giá bằng cả sinh mạng và lãnh thổ". Tác động tâm lý làm gia tăng tổn thất về vật chất khi lực lượng và thường dân Ukraine đặt câu hỏi về quyết tâm của phương Tây.
Tổng thư ký NATO Mark Rutte lập luận trên Fox News rằng "Ukraine không thể làm được nếu không có mọi sự hỗ trợ mà họ có thể nhận được" cho đạn dược và phòng không.
Ukraine tìm kiếm các giải pháp thay thế
Ukraine đã chuẩn bị như thế nào cho kịch bản này? Ông Venislavskyi xác nhận rằng "Ukraine có một năng lực dự phòng nhất định" cho những tình huống bất ngờ như vậy, trong khi các nỗ lực ngoại giao đang tăng cường để đảo ngược quyết định.
Việc đình chỉ này sẽ đẩy nhanh quá trình chuyển hướng sang sản xuất trong nước của Ukraine.
Ukraine tự sản xuất UAV. Ảnh minh họa
Các báo cáo trước đây cho thấy Ukraine đã sản xuất hơn hai triệu máy bay không người lái FPV vào năm 2024 và phát triển các biến thể tầm xa có khả năng tấn công ở khoảng cách 1.700 km.
Nhưng vẫn còn những điểm yếu nghiêm trọng trong khả năng phòng không và tấn công chính xác. Tiền thu được từ tài sản bị đóng băng của Nga cung cấp nguồn tài chính, nhưng không thể giải quyết tình trạng thiếu hụt đạn dược ngay lập tức.
Lúc này, một câu hỏi đặt ra cho Ukraine: Liệu sản xuất trong nước và các giải pháp thay thế của châu Âu có thể lấp đầy khoảng trống trước khi Nga khai thác cơ hội này hay không?
