Mỹ đề xuất gia hạn cấm vận vũ khí với Tehran, thỏa thuận hạt nhân Iran đứng trước bờ vực sụp đổ

Liên hợp quốc (LHQ) trong tuần này đang chuẩn bị bỏ phiếu để xuất của Mỹ liên quan tới việc gia hạn cấm vận vũ khí đối với Iran. Động thái này được nhiều nhà ngoại giao nhận định sẽ gây đổ vỡ thỏa thuận hạt nhân giữa Iran và các cường quốc thế giới.

Đề xuất của Mỹ hiện đang gây nhiều ý kiến trái chiều tại LHQ. Theo đó, Nga và Trung Quốc, với tư cách đồng minh của Iran, từ lâu đã phản đối các biện pháp này của Mỹ. Theo đó, đại diện Trung Quốc tại LHQ phát biểu: "Việc gia hạn lệnh cấm vũ khí đối với Iran dưới bất kỳ hình thức nào đều thiếu cơ sở pháp lý, đồng thời còn làm suy yếu thỏa thuận hạt nhân". Trung Quốc còn khẳng định đề xuất của Mỹ chắn chắn sẽ không được thông qua. 

Trong khi đó, Đại sứ Mỹ tại LHQ Kelly Craft thì cho rằng Nga và Trung Quốc muốn đạt được lợi íc từ Iran sau khi lệnh cấm vận kết thúc. Ông Craft khẳng định: "Nga và Trung Quốc đã đợi rất lâu chỉ để có thể tiếp tục bán vũ khí cho Iran". 

Lệnh cấm vận vũ khí đối với Iran được hình thành từ năm 2015 và sẽ hết hạn vào tháng 10 tới. Đây là một cam kết giữa Iran, Nga, Trung Quốc, Mỹ, Anh, Đức và Pháp được xây dựng để ngăn các chương trình phát triển vũ khí hạt nhân của Tehran. Phía Anh, Đức và Pháp đã nỗ lực với vai trò trung gian nhằm làm giảm căng thẳng và xung đột với Nga, Trung Quốc nhưng không thành công. 

Mặc dù đã rút khỏi thỏa thuận vào năm 2018, Tổng thống Mỹ Donald Trump vẫn đe dọa sẽ khởi động lại các lệnh trừng phạt của LQH đối với Iran nếu Hội đồng Bảo an không thông qua đề xuất gia hạn cấm vận vũ khí. 

Động thái này của Washington được nhận định là thiếu hiệu quả, thậm chí còn có khả năng đẩy Thỏa thuận hạt nhân Iran tới bờ vực sụp đổ. Nếu gia hạn lệnh cấm vũ khí, nhiều khả năng Tehran sẽ mất đi động lực chính trong việc hạn chế các nghiên cứu hạt nhân. Trước đó, Iran từng nhiều lần vi phạm một vài điều khoản trong thỏa thuận để đáp trả việc Mỹ rút khỏi hiệp ước và đơn phương áp đặt các lệnh trừng phạt mạnh mẽ. 

Lệnh trừng phạt của LHQ có điều khoản yêu cầu Iran phải đình chỉ các hoạt động liên quan đến làm giàu, tái chế và cấm nhập khẩu nguyên liệu dùng để phát triển hệ thống vũ khí hạt nhân. Ngoài ra, LHQ sẽ tái áp dụng lệnh cấm vận vũ khí, quy định Tehran không được phép phát triển tên lửa đạn đạo có khả năng vận chuyển vũ khí hạt nhân. Nhiều tổ chức, cá nhân khác của Iran cũng sẽ bị trừng phạt. 

Minh Hạnh (Theo Reuters)