Mỹ bất ngờ "quay lưng" với Ukraine, Tổng thống Zelensky hứng trọn "gáo nước lạnh" từ ông Trump?

Ngày 18/2, các nhà ngoại giao hàng đầu của Nga và Mỹ đã họp tại Ả rập Xê út để tìm cách khôi phục quan hệ ngoại giao, đặt nền tảng cho hội nghị thượng đỉnh giữa Tổng thống Nga Vladimir Putin và người đồng cấp Mỹ Donald Trump, đồng thời thúc đẩy các nỗ lực giải quyết xung đột Ukraine.

Tổng thống Mỹ Donald Trump gọi cuộc gặp giữa phái đoàn Nga và Mỹ là rất tốt. Ông Trump bày tỏ tin tưởng giải pháp cho vấn đề Ukraine đã được củng cố. 

Người đứng đầu Nhà Trắng chỉ trích chính quyền Kiev vì đã không tận dụng cơ hội để giải quyết xung đột với Nga trong ba năm qua, cho rằng Ukraine cần tổ chức bầu cử lại nếu muốn có một ghế tại bàn đàm phán.

"Tôi nghe nói rằng họ (chính quyền Ukraine) không vui vì không được mời (tham gia đàm phán). Nhưng họ đã không tìm ra giải pháp trong ba năm qua. Các bạn đáng lẽ phải kết thúc cuộc chiến sau ba năm, và lẽ ra đừng bao giờ bắt đầu nó. Các bạn lẽ ra đã phải đạt được một thỏa thuận", ông Trump nói.

Bình luận của ông Trump nhằm đáp lại chỉ trích trước đó của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky rằng Mỹ đã loại Ukraine ra khỏi khỏi cuộc đàm phán với Nga ở Ả rập Xê út.

Đây là lần đầu tiên một tổng thống Mỹ lên tiếng cho rằng Ukraine là bên bắt đầu cuộc xung đột.

Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: Euronews

Người tiền nhiệm của ông Trump - Tổng thống Joe Biden trong gần ba năm qua liên tục cáo buộc Nga là bên gây chiến và khẳng định Ukraine có quyền tự vệ. Trong khi đó, Nga cho rằng việc Ukraine mong muốn gia nhập NATO là một trong những lý do khiến nước này phát động chiến sự.

Ông Trump một lần nữa khẳng định rằng mọi thứ sẽ rất khác nếu ông là tổng thống Mỹ khi Nga phát động tấn công hồi tháng 2/2022.

"Tôi đáng lẽ có thể thực hiện một thỏa thuận giúp Ukraine giữ được toàn bộ đất đai và không có người nào thiệt mạng, không thành phố nào bị phá hủy, không công trình nào bị đổ sập", Tổng thống Mỹ tuyên bố. "Nhưng họ đã chọn không làm theo cách đó".

Và trong những bình luận gay gắt nhất đối với lãnh đạo Ukraine đến nay, Tổng thống Mỹ đã nhắc lại một quan điểm khác của người đồng cấp Nga Vladimir Putin, rằng đã đến lúc tổ chức bầu cử ở Ukraine, nhắm trực diện vào tính chính danh của Tổng thống Zelensky.

"Đã lâu rồi chúng ta không có bầu cử ở Ukraine. Đấy không phải ý kiến của Nga. Đấy là suy nghĩ đến từ tôi và nhiều quốc gia khác. Các bạn đang có một ban lãnh đạo cho phép chiến sự diễn ra mà đáng lẽ nó không bao giờ nên xảy ra", ông nói, so sánh các thành phố Ukraine giống như "những công trường bị phá dỡ".

Tổng thống Trump đồng thời cảnh báo rằng để quan điểm của mình được lắng nghe, Ukraine cần tổ chức bầu cử.

"Các bạn biết đấy, họ muốn có một ghế tại bàn đàm phán, thì phải để người dân Ukraine có tiếng nói, trong khi đã lâu rồi họ không tổ chức bầu cử", ông nhấn mạnh.

Giới chuyên gia nhận định những bình luận trên của Tổng thống Trump rõ ràng là nỗ lực nhằm gạt Tổng thống Zelensky sang bên lề trong nỗ lực nối lại quan hệ với Nga. Chúng tiếp tục làm dấy lên nỗi lo ngại với Kiev cũng như cả châu Âu, bên cũng bị loại khỏi cuộc đàm phán Mỹ - Nga ở Arab Saudi, rằng lãnh đạo Mỹ sẽ cố gắng áp đặt một thỏa thuận hòa bình ở Ukraine theo hướng có lợi cho Nga.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky. Ảnh: Reutesr

Trước đó, ngày 12/2, ông Trump gọi điện cho Tổng thống Nga Vladimir Putin rồi sau đó đăng trên mạng xã hội Truth Social rằng hai nhà lãnh đạo đã đồng ý hợp tác để ngăn chặn "hàng triệu người thiệt mạng" trong cuộc xung đột Nga - Ukraine. Tiếp đến là thông báo về một hội nghị thượng đỉnh có thể diễn ra giữa hai bên tại Ả rập Xê út.

Ngày 13/2, trong bài phát biểu tại trụ sở Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) ở Brussels, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth công bố một số chi tiết cụ thể về đề xuất của Mỹ nhằm chấm dứt xung đột.

Trái ngược hoàn toàn với quan điểm của chính quyền Mỹ tiền nhiệm, ông Hegseth tuyên bố, Ukraine đừng hy vọng khôi phục toàn bộ chủ quyền lãnh thổ của mình và tư cách thành viên NATO của nước này nên loại khỏi bàn đàm phán.

Ngày 14/2, Tổng thư ký NATO Mark Rutte cũng cho biết, chưa bao giờ có sự đảm bảo rằng Ukraine sẽ gia nhập liên minh quân sự này như một phần của thỏa thuận hòa bình với Nga.

Tuyên bố trên mâu thuẫn với chính một số cam kết mà ông Rutte đưa ra trước đó. Hồi tháng 12/2024, ông Rutte khi mới được bổ nhiệm đã phát biểu tại một cuộc họp báo chung với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky rằng "con đường trở thành thành viên của Ukraine là không thể đảo ngược" và rằng nước này "gần với NATO hơn bao giờ hết".

Để đáp lại yêu cầu của Ukraine về các đảm bảo an ninh từ phương Tây, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Hegseth đã đề cập đến khả năng triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình châu Âu và không phải châu Âu đến giám sát và thực thi lệnh ngừng bắn. Ông Hegseth đã loại trừ khả năng triển khai quân đội Mỹ và cho biết lực lượng gìn giữ hòa bình từ các nước NATO đến Ukraine sẽ không được bảo vệ theo Điều 5 về phòng thủ tập thể, văn bản pháp lý cho phép NATO đáp trả đối thủ nếu bất cứ thành viên nào bị tấn công.