Món ngon truyền thống Hà Nội từ tôm đồng

Tôm đồng, nguyên liệu dân dã mang hồn quê đất Bắc

Tôm đồng, khác với các loại tôm nuôi phổ biến hiện nay, thường được đánh bắt từ các ruộng lúa, mương ao tự nhiên. Chúng nhỏ nhắn, vỏ cứng, thịt chắc, và có vị ngọt thanh rất đặc trưng.

Vào mùa lúa chín, mùa nước nổi hay những tháng mưa rào, tôm đồng sinh sôi nhiều, người dân chỉ cần ra đồng với chiếc vợt lưới nhỏ là có thể bắt được đầy rổ. Chính bởi sự gắn bó mật thiết với đời sống nông thôn mà tôm đồng đã trở thành một phần không thể thiếu trong ẩm thực truyền thống miền Bắc – đặc biệt là Hà Nội, nơi biết cách biến nguyên liệu quê thành những món ăn có hồn, mang giá trị văn hóa.

Người Hà Nội vốn nổi tiếng cầu kỳ trong ăn uống. Họ không chỉ ăn để no, mà còn ăn để cảm, để thưởng thức, để trân trọng từng hương vị. Với họ, con tôm đồng bé nhỏ không chỉ là thực phẩm, mà là ký ức của đồng quê, là nguyên liệu quý trong những món ăn có khả năng kết nối quá khứ và hiện tại, kết nối người Hà Nội với nguồn cội.

Bánh tôm Hà Nội – Hương vị giòn tan giữa lòng phố cổ

Bánh tôm từng là món ''ăn tươi'' cải thiện được ưa thích ở miền Bắc và Hà Nội thời bao cấp, nguyên liệu chính cũng chỉ bột mì, bột gạo và khoai lang.

Phần bột bánh, ngày trước, các bà các mẹ thường ủ bột gạo với chút men bia (nếu có) hoặc trước khi rán thêm chút phèn chua đổ vào bột sẽ tạo độ giòn cho bánh.

Hiện nay, để thuận tiện dùng bột gạo pha chút bột mì, nêm chút đường, muối rồi cho bia từ từ vào sao cho lượng vừa hơi sánh là được. Khoai lang gọt vỏ, thái que diêm hoặc bào sợi ngâm nước để không bị thâm.

Bánh tôm Hà Nội. (Ảnh: Gia đình & Xã hội)

Tôm đồng chọn loại có trứng, vỏ mềm sẽ ngon hơn. Tôm rửa sạch, để ráo nước. Bột sau khi ủ, cho khoai lang cắt/bào sợi, tôm vào trộn đều cho quyện vào nhau. Khi chiên bánh, chú ý căn dầu mỡ ngập bánh, đạt độ nóng thì múc từng lượng bột và tôm vào chiên vàng giòn các mặt.

Xếp bánh tôm ra đĩa bên cạnh là rau sống (xà lách, rau mùi, rau thơm) rửa sạch, vẩy ráo nước; dưa góp và nước mắm chua ngọt. Khi ăn, cắt thành miếng nhỏ ăn kèm rau sống chấm nước mắm chua ngọt, dưa góp khá bắt vị.

Canh riêu tôm, món ăn đậm chất mùa hè Hà Nội

Trong những ngày hè oi ả, khi cơn nóng dường như rút cạn sức sống, thì một bát canh riêu tôm lại có thể khiến người ta thấy dịu lòng. Đây là món ăn điển hình trong những mâm cơm gia đình truyền thống của người Hà Nội xưa. Canh riêu tôm không chỉ dễ nấu mà còn thanh mát, có vị chua nhẹ, ngọt lành – rất hợp với tiết trời nóng nực.

Cách nấu canh riêu tôm đòi hỏi sự tỉ mỉ. Tôm đồng được rửa sạch, giã nhuyễn cả vỏ, lọc lấy nước cốt. Phần nước này sau đó được đun nhỏ lửa, vớt bọt, để lại phần riêu nổi lên tựa như những đám mây nhỏ. Người Hà Nội thường cho thêm dọc mùng, mùng tơi, rau rút hoặc cà chua để tạo vị chua thanh và màu sắc đẹp mắt.

Bát canh riêu tôm bầu thanh mát. 

Bát canh riêu tôm ngon là bát canh có nước trong, vị ngọt hậu, hơi chua, thơm mùi riêu đặc trưng, rau không bị nát và giữ nguyên màu xanh. Ăn cùng cơm trắng hoặc bún rối, chan nước canh đậm đà, người thưởng thức sẽ cảm nhận được sự giản dị mà sâu sắc của một món ăn thuần Việt, gắn bó với tuổi thơ bao người.

Tôm rang khế, món ăn đậm đà gắn liền ký ức phố cổ

Một món ngon khác không thể không nhắc tới khi nói đến tôm đồng trong ẩm thực Hà Nội chính là tôm rang khế – món ăn tưởng chừng đơn giản nhưng lại là cả một nghệ thuật trong chế biến. Vị ngọt của tôm, vị chua của khế, cái mặn mòi của nước mắm cốt quyện lại với nhau tạo nên một hương vị vừa dân dã, vừa hài hòa, ăn một lần là nhớ mãi.

Tôm đồng sau khi được làm sạch sẽ được ướp cùng mắm, tiêu, hành khô băm nhỏ rồi đem rang trên chảo gang. Khi tôm bắt đầu chuyển màu đỏ au, người nấu mới cho khế thái lát mỏng vào, đảo đều tay đến khi khế xém nhẹ, tiết ra vị chua dịu thì mới tắt bếp. Món ăn có màu nâu vàng bắt mắt, mùi thơm nức mũi, ăn kèm với cơm nóng thì khó ai cưỡng nổi.

Trong mâm cơm người Hà Nội xưa, tôm rang khế là món "chống ngán" hiệu quả, đặc biệt được yêu thích vào những ngày hè oi ả. Hương vị món ăn không cầu kỳ, không xa hoa, nhưng lại đủ đầy chất thơ, khiến người ta nhớ mãi không quên.

Chả tôm đồng – món ăn nâng tầm sự tinh tế trong ẩm thực Hà Nội

Chả tôm dai ngon, đậm đà.

Nếu như canh riêu tôm và tôm rang khế mang hương vị dân dã thì chả tôm đồng lại là biểu tượng cho sự tinh tế, cầu kỳ của người Hà Nội trong ẩm thực. Không phổ biến đại trà như các món chả khác, chả tôm đồng là món ăn hiếm gặp, thường chỉ xuất hiện trong những dịp đặc biệt, hoặc trong mâm cỗ gia đình có người cầu kỳ, biết thưởng thức.

Tôm đồng được giã nhuyễn, lọc bỏ vỏ, sau đó trộn cùng thịt ba chỉ xay, hành khô băm nhuyễn, thì là, trứng gà và một ít bột năng để tạo độ kết dính. Hỗn hợp này được nặn thành từng viên nhỏ, đem hấp sơ rồi chiên vàng trên chảo dầu nóng. Thành phẩm là những viên chả tôm vàng ươm, thơm phức, mềm mịn bên trong nhưng vẫn giữ được độ giòn nhẹ bên ngoài.

Khi ăn, người ta chấm với nước mắm chua ngọt, ăn kèm rau sống hoặc dưa góp để tăng hương vị. Vị ngọt của tôm, béo của thịt, thơm của thì là hòa quyện trong miếng chả khiến ai đã từng ăn một lần đều khó lòng quên được.