Moderna bị cáo buộc ưu tiên các nước giàu, phân bổ vaccine ngừa COVID-19 thiếu công bằng với nước nghèo

Theo Airfinity, một công ty theo dõi các dữ liệu về việc phân phối vaccine ngừa COVID-19, Moderna là công ty cung cấp nhiều vaccine nhất cho các nước giàu có, hơn hẳn các nhà sản xuất khác như Pfizer hay Johson&Johnson. Ngược lại, số liều vaccine mà Moderna cung cấp cho các nước nghèo lại vô cùng thấp.

Cụ thể, hãng dược phẩm Mỹ chỉ mới phân phối khoảng 1 triệu vaccine ngừa COVID-19 cho các quốc gia được xếp hạng nghèo khó trong danh sách của Ngân hàng Thế giới (WB). Trong khi đó, Pfizer đã chuyển khoảng 8,4 triệu liều vaccine và Johnson&Johnson đã chuyển tới 25 triệu liều vaccine tới những quốc gia này.

Moderna cung cấp vaccine cho các nước giàu nhiều hơn bất kỳ nhà sản xuất nào. Ảnh: New York Times

Bên cạnh đó, hầu hết các quốc gia có thu nhập ở mức trung bình ký thoả thuận mua bán với Moderna đến nay vẫn chưa nhận được vaccine. Một số nước cho biết họ thậm chí còn phải bỏ nhiều tiền hơn cả Mỹ và Liên minh châu Âu (EU)để mua vaccine của Moderna. 

Cụ thể, Thái Lan và Colombia thì phải trả thêm phí mua vaccine; vaccine được chuyển đến Botswana muộn so với kế hoạch; Tunisia thì không thể liên lạc với Moderna. 

Chỉ cung cấp duy nhất vaccine

Seattle Times nhận định khác với Pfizer, AstraZeneca và Johnson&Johnson có nhiều danh mục thuốc đa dạng, Moderna chỉ cung cấp duy nhất vaccine. Do đó, tương lai của công ty có trụ sở tại bang Massachusetts (Mỹ) này phụ thuộc rất nhiều vào thị trường vaccine. 

Tiến sĩ Tom Frieden, cựu lãnh đạo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) Mỹ, cho rằng những gì Moderna đang làm hoàn toàn vô trách nhiệm và chỉ tập trung vào lợi nhuận. 

Trong khi đó, các giám đốc điều hành của Moderna nói rằng họ đang nỗ lực làm tất cả những gì có thể để sản xuất được nhiều vaccine ngừa COVID-19 nhất có thể. Tuy nhiên Moderna cho biết năng lực sản xuất của họ hiện vẫn còn hạn chế. Đồng thời, theo Moderna, tất cả số liều vaccine họ sản xuất trong năm nay để phục vụ các đơn hàng hiện có từ EU. 

Moderna bị cáo buộc phân phối vaccine thiếu công bằng. Ảnh: AFP

Chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden đã bày tỏ sự thất vọng với cách làm việc của Moderna vì công ty phân bổ vaccine thiếu công bằng với các nước nghèo. Cụ thể, hai quan chức thông tin Nhà Trắng đã thúc giục các giám đốc điều hành của Moderna tăng sản lượng tại các nhà máy ở Mỹ và sớm chuyển giao công nghệ cho các nhà sản xuất nước ngoài để gia tăng liều lượng vaccine.

Hiện nay, Moderna đã đối mặt với những cáo buộc cho rằng công ty đang ưu tiên nước giàu và thiếu công bằng với nước nghèo. 

Trước đó, ngày 8/10, hãng tin New York Times đã gửi câu hỏi chi tiết về cách một số quốc gia nghèo được tiếp cận với vaccine của Moderna. Theo đó, công ty trả lời họ "hiện đang đầu tư" để tăng sản lượng vaccine để có thể cung cấp 1 tỷ liều cho các quốc gia có thu nhập thấp vào năm 2022. Tuần trước, công ty cũng cho biết họ sẽ mở một nhà máy ở Châu Phi nhưng không nêu chi tiết cụ thể.

Bên cạnh đó, 2 quan chức cấp cao của Moderna tiết lộ họ đã trao đổi với chính quyền Tổng thống Joe Biden về việc bán vaccine với giá rẻ hơn cho chính phủ Mỹ để viện trợ cho thế giới. Được biết, các cuộc đàm phán hiện vẫn đang tiếp tục.

Trong một cuộc phỏng vấn ngày 8/10, Giám đốc điều hành Moderna Stéphane Bancel nhận định "thật đáng buồn" khi vaccine của công ty ông không đến được với các nước nghèo hơn nhưng tình hình hiện nay nằm ngoài tẩm kiểm soát của ông. 

Ông cho biết năm ngoái Moderna đã kêu gọi các chính phủ đầu tư mở rộng năng lực sản xuất nhưng thất bại. CEO Moderna nói thêm rằng công ty quyết định tính phí dựa trên các yếu tố bao gồm số lượng thuốc được đặt và mức độ giàu có của một quốc gia. 

Giá vaccine chênh lệch giữa các nước giàu - nghèo

Các quan chức chính quyền Tổng thống Biden đặc biệt thất vọng với những gì họ cho là thiếu hợp tác của Moderna, bởi vì chính phủ Mỹ đã cung cấp cho công ty những sự hỗ trợ quan trọng. Cụ thể, các nhà khoa học tại Viện Y tế Quốc gia đã làm việc với Moderna để phát triển vaccine. Bên cạnh đó, Mỹ đã đầu tư 1,3 tỷ USD cho các thử nghiệm lâm sàng và các nghiên cứu khác của công ty.

Vào tháng 8/2020, chính phủ đã đồng ý đặt hàng trước 1,5 tỷ USD mua vaccine của Moderna, đảm bảo công ty sẽ có thị trường cho những gì là một sản phẩm chưa được kiểm chứng.

Mặc dù các thử nghiệm lâm sàng vào năm ngoái cho thấy vaccine Moderna và Pfizer có hiệu quả tương đương nhưng các nghiên cứu gần đây hơn cho thấy vaccine của Moderna có hiệu quả vượt trội hơn. Vaccine này cung cấp sự bảo vệ lâu dài và dễ dàng vận chuyển và bảo quan hơn.

Mỹ muốn Moderna cung cấp nhiều vaccine hơn cho các nước nghèo. Ảnh: Getty

Bà Karen Andersen, một nhà phân tích của Morningstar, cho biết "mũi tiêm của Moderna về cơ bản là vaccine cao cấp". Bà nhận định: "Họ đang ở vị thế mà họ không cần phải nhượng bộ quá nhiều để định giá các thoả thuận vaccine".

Có rất ít thông tin công khai về các giao dịch mà Moderna đã thực hiện với các chính phủ. Trong số 22 quốc gia bên cạnh EU, đã nhận được báo giá vaccine của Moderna, chỉ có Philippines được xếp vào nhóm thu nhập trung bình thấp chứ không có một quốc gia nào thu nhập thấp.

Cụ thể, chỉ một vài nước công bố số tiền họ đã trả để mua vaccine Moderna. Trong đó, Mỹ đã chi 15 USD đến 16,5 USD cho mỗi liều vaccine Moderna. Còn EU đã trả  22,6 USD đến 25,5 USD cho mỗi liều vaccine. Trong khi đó, Botswana, Thái Lan và Colombia, (các quốc gia được Ngân hàng Thế giới xếp vào nhóm các thu nhập trên trung bình) cho biết họđã trả từ  27 USD đến 30 USD cho mỗi liều Moderna.

Trong khi đó, Pfizer cho biết họ đã đồng ý bán vaccine với giá chiết khấu cho 12 quốc gia thu nhập trên trung bình, 5 chính phủ thu nhập thấp và một nước nghèo là Rwanda. 

Ngoài ra, Moderna đã đề nghị cung cấp vaccine cho các nước nghèo hơn với giá tương đối thấp nhưng việc này chỉ diễn ra sau khi đã hoàn thành đơn đặt hàng của các quốc gia khác. Vào tháng 5, Moderna cho biết họ đã cung cấp các vaccine cho Liên minh Châu Phi với giá khoảng 10 USD mỗi liều. Nhưng các liều vaccine sẽ không được cung cấp cho đến năm sau, khiến các cuộc đàm phán đổ vỡ.

Minh Hạnh (Theo Seattle Times)