Lý giải việc ‘trẻ mãi không già’ của loài sứa bất tử

Theo báo cáo đăng trên chuyên san Proceedings of the National Academy of Sciences, các chuyên gia Maria Pascual-Torner, Victor Quesada và đồng sự ở Đại học Oviedo (Tây Ban Nha) đã giải mã được thông tin di truyền của loài  sứa bất tử Turritopsis dohrnii.

Đây là trường hợp duy nhất từng được phát hiện ra về một loại sinh vật đa bào có khả năng quay ngược vòng đời khi giao phối sau khi đã trưởng thành về mặt tình dục.

Trước đây được gọi là Turritopsis nutricula, các nhà khoa học lần đầu tiên phát hiện ra loài sứa bất tử vào năm 1883.

Cụ thể, trong điều kiện bình thường, vòng đời của nó được chia thành bốn phần. Sự kết hợp của các con đực và cái sẽ tạo ra ấu trùng. Sau đó, ấu trùng bám vào đáy biển và tạo thành một khối polyp, tương tự như một con hải quỳ. Tiếp theo, các polyp này sẽ từ từ giải phóng sứa non. Sứa sẽ lớn lên, sinh sản và vòng tròn lặp lại từ đầu.

Sau khi sinh sản, sứa ‘bố mẹ’ cũng sẽ đảo ngược quá trình phát triển và trở lại thành các khối polyp nằm dưới đáy biển.

Theo những gì các nhà khoa học đã tìm hiểu, sứa có thể lặp lại quá trình này vô thời hạn. Do đó, chúng được cho là bất tử về mặt sinh học. Chúng vẫn có thể bị ăn thịt bởi kẻ săn mồi hoặc chết vì lý do nào đó, nhưng chắc chắn không phải vì tuổi già.

Giống sứa này có hình dạng giống như một cái chuông, với đường kính tối đa chỉ khoảng 4,5 mm. Trong đó, một cá thể non chỉ có đường kính 1 mm, và có 8 xúc tu mọc đều nhau dọc theo mép, trong khi các cá thể trưởng thành có 80-90 xúc tu. 

Đặc điểm nhận dạng của sứa hải đăng là sở hữu bức màng khá mỏng và dạ dày tương đối lớn, có màu đỏ tươi và có hình chữ thập trong phần chéo. 

Sở dĩ có kích thước nhỏ, và không gây ra quá nhiều phản ứng ngược đối với hệ sinh thái nên ít ai để ý đến sự xâm hại của loài vật này. 

Sứa thoái triển thành ấu trùng chưa trưởng thành và hình thành các polyp mới cho đến khi trưởng thành thêm một lần nữa.

Giờ đây, sứa Turritopsis hiện có thể được tìm thấy trong các vùng ôn đới tới các vùng nhiệt đới tại tất cả các đại dương trên thế giới.  Điều này khiến các nhà sinh vật học lo ngại chúng có thể thống trị toàn bộ đại dương với khả năng tồn tại vĩnh cửu - miễn là "không bị ăn thịt hay vượt qua bệnh tật".  

Nhiều người cho rằng sứa hải đăng đã xuất hiện từ kỷ Phấn trắng, tức là chúng đã tồn tại trong đại dương được hơn 100 triệu năm. 

Trong nghiên cứu nhằm mục đích tìm hiểu khả năng bí ẩn nêu trên của Turritopsis dohrnii, các nhà khoa học đã so sánh chuỗi gene của chúng với loài sứa Turritopsis rubra - một họ hàng gần gũi về gene, nhưng thiếu khả năng "trẻ hóa" sau khi sinh sản hữu tính.

Các nhà khoa học phát hiện ra rằng Turritopsis dohrnii có các đột biến trong bộ gene, có thể giúp chúng sao chép và sửa chữa ADN tốt hơn. Chúng cũng dường như có khả năng trong việc duy trì các đầu mút của nhiễm sắc thể được gọi là telomere. Ở người và các loài vật khác, chiều dài của telomere đã được chứng minh là ngắn lại theo tuổi tác.

Tuy nhiên, chuyên gia Graham cho biết nghiên cứu này không có giá trị thương mại tức thì. Ông nêu rõ: “Chúng ta không thể đánh bắt những con sứa này và biến chúng thành một loại kem dưỡng da".

Mộc Miên (T/h)