Kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025: Lưu ý quan trọng khi làm bài thi Ngữ văn, từ đọc hiểu đến viết nghị luận

 Kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông năm 2025 sắp sẽ diễn ra trên cả nước vào hai ngày 26 và 27/6 với sự tham gia của gần 1,17 triệu thí sinh. Môn Ngữ văn sẽ là môn thi đầu tiên. Để làm bài thi tốt nghiệp THPT môn Ngữ văn theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018 đạt điểm cao, thí sinh cần lưu ý cả phần Đọc hiểu và phần Viết – nghị luận văn học, nghị luận xã hội.

Trao đổi với PV Đời sống và Pháp luật thầy Phan Thế Hoài, giáo viên Ngữ văn Trường THPT Bình Hưng Hòa, quận Bình Tân, TP HCM, cho biết đề Ngữ văn Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025 sử dụng ngữ liệu đọc hiểu và các tác phẩm văn học ngoài chương trình sách giáo khoa. Vì vậy, để làm tốt bài thi môn Ngữ văn, thí sinh hãy dành thời gian đọc lại đề thi minh họa kèm đáp án của Bộ GD&ĐT công bố ngày 16/2/2025.

Thứ nhất, đối với phần Đọc hiểu, ngữ liệu có thể là văn bản văn học, văn bản nghị luận và văn bản thông tin. Thí sinh cần nắm vững đặc trưng của từng thể loại để làm bài cho tốt. Cụ thể: truyện kể (ngôi kể, người kể chuyện,…); thơ trữ tình (thể thơ, chủ thể trữ tình, hình ảnh thơ,…); văn nghị luận (luận đề, luận điểm,…); văn bản thông tin (sa-pô, các phương tiện phi ngôn ngữ, dữ liệu sơ cấp/thứ cấp,…).

Cùng với đó, thí sinh cần chú ý kiến thức tiếng Việt, trong đó quan trọng nhất là một số biện pháp tu từ quen thuộc. Chẳng hạn, đối với câu nhận biết, đề thường yêu cầu chỉ ra biện pháp tu từ, thí sinh trả lời ngắn gọn, không cần phân tích tác dụng.

Nhưng, nếu là câu thông hiểu thì đề thường hỏi phân tích tác dụng của biện pháp tu từ. Thí sinh cần lưu ý một số từ khoá để trả lời cho đúng. Chẳng hạn, đối với biện pháp tu từ so sánh thì từ khoá là “khắc hoạ”, “làm nổi bật”, hoặc phép điệp thì “tạo nhịp điệu”, “nhấn mạnh” (một nội dung nào đó). Nếu thí sinh trả lời chung chung, ví dụ, biện pháp tu từ làm cho câu thơ gợi hình, gợi cảm thì sẽ mất điểm.

Ví dụ: Phân tích tác dụng của biện pháp so sánh trong câu: “Mặt trời lên rực rỡ như một quả cầu lửa khổng lồ”. Đáp án: Biện pháp so sánh “Mặt trời lên rực rỡ như một quả cầu lửa khổng lồ” giúp cho câu văn gợi hình, gợi cảm. Đồng thời khắc họa hình ảnh mặt trời buổi sớm một cách rực rỡ, mạnh mẽ và đầy sức sống, làm nổi bật sự vĩ đại, choáng ngợp của thiên nhiên.”

Đối với câu vận dụng, đề thường hỏi theo dạng “Anh/chị có đồng tình…?/Vì sao”. Thí sinh cần trả lời theo quan điểm, có thể đồng tình/không đồng tình/đồng tình một phần nhưng cần lập luận chặt chẽ, thuyết phục bằng một đoạn văn ngắn khoảng 5-7 dòng, tương đương 3-4 câu. Thí sinh tránh viết dài, không chấm câu khiến nội dung trả lời lủng củng, rời rạc, không rõ ý.

Thứ hai, phần Viết, câu viết đoạn văn khoảng 200 chữ (đoạn nghị luận văn học/nghị luận xã hội), thí sinh nên viết theo hình thức tổng hợp. Nghĩa là, đoạn văn phải có câu chủ đề (giới thiệu vấn đề cần nghị luận); nội dung triển khai câu chủ đề và câu kết đoạn (khái quát vấn đề cần nghị luận). Thí sinh không được biến đoạn văn thành bài văn thu nhỏ, dung lượng khoảng 150-300 chữ là đạt yêu cầu.

Câu viết bài văn nghị luận văn học khoảng 600 chữ cần có bố cục rõ ràng: Mở bài cần giới thiệu được tác giả, tác phẩm và vấn đề cần nghị luận. Phần thân bài cần làm rõ nội dung, nghệ thuật của đoạn trích, tác phẩm,… Kết bài cần khái quát được giá trị nội dung, nghệ thuật của vấn đề cần nghị luận; khẳng định vai trò của tác giả, tác phẩm.

Tương tự, viết bài văn nghị luận xã hội khoảng 600 chữ cần có bố cục rõ ràng: Mở bài cần giới thiệu được vấn đề nghị luận khoảng vài ba câu ngắn gọn. Phần thân bài thường theo hướng: giải thích (nếu cần); bàn luận (phân tích, chứng minh, bình luận); mở rộng vấn đề, trao đổi với quan điểm trái chiều hoặc ý kiến khác.

Giám khảo sẽ đánh giá bài viết thấp nếu thí sinh hành văn lủng củng, sáo rỗng, hô khẩu hiệu, quy chụp, dẫn chứng không ăn nhập với luận điểm. Thí sinh có thể bày tỏ suy nghĩ, quan điểm riêng nhưng phải phù hợp với chuẩn mực đạo đức và pháp luật.

"Đáng chú ý, thí sinh viết không đảm bảo chuẩn chính tả, dùng từ, ngữ pháp tiếng Việt/liên kết câu trong đoạn văn sẽ bị trừ điểm. Thí sinh thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận, có cách diễn đạt mới mẻ sẽ được cho điểm phần sáng tạo", thầy Hoài lưu ý.