Kỳ lạ quả sầu riêng không có gai, không phải ai cũng có thể trồng được

Dù đã cố gắng ghép cành suốt nhiều năm qua nhưng các nhà thực vật học vẫn không thể trồng thành công sầu riêng không gai cực hiếm.

Nghe có vẻ hy hữu nhưng thực chất, từng có quả sầu riêng không gai xuất hiện ở Indonesia vào khoảng hơn một thập kỷ về trước.

Các nhà khoa học cũng không thể lý giải được vì sao lại tồn tại quả sầu riêng "không giống ai" thế này. Theo nhà thực vật học Gregori Garnadi Hambali, nó có thể là kết quả của quá trình đột biến tự nhiên hoặc do sự xuất hiện của gen lặn.

"Tỷ lệ xuất hiện sầu riêng không gai rất thấp, chỉ khoảng 1/1.000.000 cây", Hambali, người làm việc tại Mekarsari Fruit Garden, trung tâm bảo tồn đa dạng sinh học ở thành phố Bogor, phía nam Jakarta, Indonesia.

Quả sầu riêng không gai đầu tiên được ghi nhận năm 2007 trên đảo Lombok ở phía đông Bali. Một quả sầu riêng trơn nhẵn mọc trên cây trong sân nhà dân làng ở sườn núi Rinjani cùng với những quả thông thường có gai. Lúc đầu, gia đình chủ nhà sợ ăn quả sầu riêng vì lo nó có độc. Vào mùa sau, khi cây lại ra quả sầu riêng không gai khác, con trai chủ nhà quyết định nếm thử và phát hiện nó có mùi vị giống như sầu riêng bình thường.

Sau khi nghe báo cáo, cán bộ nông nghiệp địa phương tới kiểm tra cây và cắt cành. Họ ghép cành cho một cây sầu riêng ở sân cơ quan với hy vọng nó sẽ mọc thêm nhiều quả lạ. Nhưng cơ quan nông nghiệp mất tới 12 năm cùng với nhiều nỗ lực ghép cành để đạt kết quả như mong muốn. "Tạ ơn Chúa. Trong số 50 cây, cuối cùng một cây đã cho quả sầu riêng không gai. Mọi người không còn nói sầu riêng không gai là giả nữa", Maisin, trưởng phòng kiểm định và chứng nhận hạt giống ở tỉnh Tây Nusa Tenggara cho biết.

Ông Masin cho biết thêm chỉ có 2% trong số những bông hoa mọc trên cây có thể kết ra quả sầu riêng không gai. Quả sầu riêng đặc biệt được tạo ra khi hoa đực và hoa cái nằm gần nhau và nhiều khả năng nó là kết quả của gen lặn.

Năm 2007, văn phòng nông nghiệp tỉnh đã có thể sản xuất hơn 23.000 cây giống từ 50 cành ghép. Sau đó, họ gửi đến nhiều tỉnh khác nhau để trồng nhưng không có cây nào cho ra quả sầu riêng không gai.

Các nhà thực vật từ Vườn trái cây Mekarsari cũng lấy mảnh ghép ở trung tâm để trồng. Tính đến năm 2019, họ đã trồng được 1.000 cây giống. Vườn trái cây này cũng bán cây giống cho các nhà làm vườn nhưng không ai trồng được quả sầu riêng đặc biệt kia.

Khoa nông nghiệp của Đại học Mataram cố gắng để trồng ra sầu riêng không gai nhưng họ vẫn thất bại sau 4 năm cố gắng. Ở khắp mọi nơi, nhiều người cũng thử nhưng không thành công.

"Nếu đặc điểm không gai là do di truyền, chúng tôi có thể sản xuất hàng loạt quả với phương pháp nuôi cấy mô. Nhưng nếu đó chỉ là một đột biến, chúng tôi không thể làm gì", Muhammad Sarjan, giáo sư ở Đại học Mataram, cho biết.

Quỳnh Chi (T/h)