Khi trí thức, nghệ sĩ hành xử kiểu côn đồ: Ảo tưởng "quyền lực mềm" - Vì đâu nên nỗi?

Gần đây, dư luận đặc biệt quan tâm đến chuyện hành xử của một số trí thức - nghệ sĩ, bởi những ồn ào này gây ấn tượng xấu trong dư luận, khiến nhiều người thất vọng. Có không ít tri thức, nghệ sĩ, người nổi tiếng ảo tưởng về “quyền lực mềm” của bản thân nên ngông cuồng, xem nhẹ các giá trị chuẩn mực khác. Khán giả cho rằng, cách hành xử chưa đúng mực của một số nghệ sĩ, người nổi tiếng đã khiến giới trẻ có cách nhìn lệch lạc, tạo nên những tiền lệ xấu. Vì đâu nên nỗi?

Scandal đang gây bão của một MC

Mới đây, khán giả bất ngờ với thông tin Công an quận Hai Bà Trưng (Hà Nội) đang thụ lý, làm rõ vụ Cố ý gây thương tích có liên quan đến BTV Dương Ngọc Trinh của đài Truyền hình Việt Nam. Đại diện của Công an quận Hai Bà Trưng cho PV ĐS&PL biết, đơn vị này vẫn đang thụ lý vụ việc liên quan đến hành vi Cố ý gây thương tích có liên quan đến bà Dương Ngọc Trinh - biên tập viên của VTV. Hiện vụ việc đang được làm rõ và chưa có quyết định gì thêm. Tiếp đó, trung tâm Sản xuất và Phát triển nội dung số (VTV) đã có quyết định tạm đình chỉ công tác đối với bà Dương Ngọc Trinh vì lý do BTV này liên quan đến vụ việc đang được bị Công an quận Hai Bà Trưng thụ lý.

Sự việc ồn ào này cũng gây nên một hình ảnh khá xấu xí cho một MC của VTV. Hiện tại, việc của BTV Ngọc Trinh vẫn chưa có thông tin ngã ngũ nhưng nhiều người cho rằng, một MC truyền hình mà bị cơ quan công an xác định có liên quan đến hành vi Cố ý gây thương tích thì thật là đáng chê trách. Sự việc này không những làm hình ảnh của Ngọc Trinh bị ảnh hưởng trầm trọng mà ngay cả VTV cũng bị khán giả bàn tán nhiều hơn. Vậy những trí thức – nghệ sĩ mà hành xử kiểu côn đồ có xứng đáng làm người của công chúng? Có xứng đáng để cho giới trẻ... thần tượng?

Bên cạnh đó, khán giả theo dõi thông tin trong showbiz thì sẽ biết rằng, trước BTV Ngọc Trinh đã có nhiều nghệ sĩ bị “ném đá” vì có cách hành xử chợ búa, kém văn minh của mình. Thời gian gần đây, nhiều người nhắc đến Trang Trần với những cái “lắc đầu” ngán ngẩm khi chứng kiến cô khẩu chiến với khán giả, cô sẵn sàng văng tục, chửi bậy với mọi người. Trang Trần từng gây “bão” khi văng tục với nghệ sĩ Xuân Hương - vợ cũ của MC Thanh Bạch. Ngay trong đoạn livestream, chân dài gốc Hà thành không ngần ngại mắng nghệ sĩ Xuân Hương bằng những ngôn từ chợ búa. Ngay sau khi đăng tải clip chửi nghệ sĩ Xuân Hương, Trang Trần bị dư luận chỉ trích. Nhiều cư dân mạng bày tỏ rất bức xúc trước việc cựu người mẫu hỗn hào với người lớn tuổi hơn. Không ít người cho rằng Trang Trần đã sai, thậm chí không xứng là nghệ sĩ. Khi nghệ sĩ Xuân Hương lên tiếng phủ nhận, Trang Trần vẫn cho rằng chính nghệ sĩ Xuân Hương đã viết câu “vô văn hóa” khi nhận xét về mình. Việc cựu người mẫu không nhận sai khiến khán giả lắc đầu ngao ngán. Đây cũng không phải là lần đầu tiên Trang Trần gây bão vì ứng xử vô văn hóa.

Bản án treo và bài học chưa cũ

Trang Trần cũng đã từng trở thành tâm điểm của dư luận vì lăng mạ công an. Theo đó, Trang Trần và bạn bè đi taxi trên phố Đào Duy Từ và bị công an phường Hàng Buồm yêu cầu dừng xe, kiểm tra giấy tờ do lái xe đi vào đường ngược chiều. Khi cơ quan công an yêu cầu tài xế về trụ sở công an làm việc, Trang Trần đã có hành vi ngăn cản lực lượng chức năng làm nhiệm vụ, thậm chí còn lấy chân đạp vào cán bộ công an.

Sau đó, khi bị dẫn giải về trụ sở công an, Trang Trần tiếp tục chửi bới cán bộ công an phường. Với những hành vi này Trang Trần bị bắt khẩn cấp để điều tra hành vi chống người thi hành công vụ. Ngày 24/8/2015, phiên xử Trang Trần đã diễn ra tại Tòa án nhân dân quận Hoàn Kiếm, Hà Nội. Theo đó, cô bị xử 9 tháng tù, nhưng được hưởng án treo.

Bên cạnh đó, ca sĩ Duy Mạnh cũng không “kém cạnh” khi liên tục bị réo tên trong các hành xử, phát ngôn thiếu chuẩn mực khiến nhiều người “ngã ngửa”. Duy Mạnh từng có phát ngôn coi thường phụ nữ Việt Nam khi nói về họ với người bạn nước ngoài bằng những từ ngữ như “Thích gái Việt Nam không?”, “Rất ngon. Gái Việt Nam rất sexy”. Sau đó, nam ca sĩ đã lên tiếng giải thích rằng đó chỉ là câu chuyện phiếm, một chuyện riêng của anh với người bạn nước ngoài, không liên quan gì đến “văn hóa” như nhiều người nói. Hay mới đấy nhất, vào tháng 8/2020, Duy Mạnh đã bị sở Văn hóa, Thể thao TP.HCM phạt số tiền 7,5 triệu đồng vì vì đăng tải nội dung vi phạm thuần phong mỹ tục trên Facebook. “Án phạt” hành chính kia là minh chứng rõ nhất cho hành vi quá đà và bị “sờ gáy” khi chính bản thân người vi phạm còn khá ngông cuồng.

Chia sẻ về chuyện hành xử của trí thức, người nổi tiếng, nhà văn hóa Mỹ Hà (viện Văn hoá dân gian Việt Nam) cho hay: “Là người nổi tiếng, bạn cần phải tiết chế cả lời nói và hành động, nếu nói không hay hơn, làm không tốt hơn thì nên dừng lại. Nếu hành xử kiểu côn đồ như kiểu một MC mới đây, đúng là kiểu hành xử “chợ búa” mà ai nhìn vào cũng lắc đầu ngao ngán và cần tẩy chay”.

Nghệ sĩ Quang Tèo: Mang tiếng là người “làm văn hóa”, phải sống sao cho có văn hóa chứ?

Chia sẻ với PV ĐS&PL về hiện tượng nhiều nghệ sĩ có hành xử chưa chuẩn mực, nghệ sĩ Quang Tèo cho hay: “Tôi cảm thấy buồn vì nhiều trí thức, nghệ sĩ, người nổi tiếng trong lĩnh vực nào đó, có những hành xử “chợ búa” và không văn hoá. Trong showbiz Việt, khi đang tồn tại “văn hóa thần tượng” thì cách hành xử của nghệ sĩ, MC có tác động rất lớn đến giới trẻ, đến cộng đồng. Thực tế, có không ít câu chuyện buồn từ những ứng xử thiếu chuẩn mực khiến nghệ sĩ bị chỉ trích, bị phản đối. Và dù đã nhận ra thiếu sót, sai lầm và lên tiếng xin lỗi, nhưng chắc chắn những ứng xử thiếu tinh tế, nhạy cảm như trên ảnh hưởng không nhỏ đến hình ảnh người nghệ sĩ trong mắt công chúng. Đừng để khan giả ác cảm với nghệ sĩ, chúng ta mang tiếng là người “làm văn hoá” thì phải sống sao cho có văn hoá chứ?”.

Nghệ sĩ Quang Tèo cho biết thêm, anh là người đi diễn tỉnh khá nhiều, và gặp nhiều chuyện bất bình khi khán giả quá khích, thậm chí chửi bởi nghệ sĩ vô cớ, nhưng anh không bao giờ nói lại, nếu hành động nào quá đáng sẽ báo cơ quan chức năng. “Tôi có một quan điểm là mình là nghệ sĩ, thì nên diễn tốt chứ không nên tham gia vào những việc ngoài kia, kể cả những trạng thái trên mạng xã hội cũng cần chuẩn mực. Nếu cứ cự cãi, hành động thiếu văn hoá, khác nào “cá mè một lứa” với những người thiếu ý thức khác?” – Quang tèo tâm sự.
Bàn về chuyện ứng xử văn hoá, có ý kiến cho rằng, chính giới làm nghệ thuật cũng thừa nhận showbiz hiện tại như cái chợ với đủ lời qua tiếng lại để “hạ bệ” nhau mà không có bất kỳ một sự kiểm soát nào. Hiện tại các trường đại học sân khấu điện ảnh hay cao đẳng nghệ thuật, nhạc viện... mới chú tâm đến chuyên môn nghệ thuật, mà gần như bỏ trống các môn học về văn hóa, kỹ năng ứng xử – điều không thể thiếu cho những người hoạt động trong lĩnh vực văn hóa nghệ thuật. Nơi nào có nhắc đến cũng chỉ là một vài tiết học đan xen những chia sẻ về kinh nghiệm sống, kinh nghiệm biểu diễn và kinh nghiệm ứng xử với công chúng.

Trước những ồn ào về chuyện ứng xử của nghệ sĩ, nhiều người còn cho rằng, nên có quy chế phát ngôn, ứng xử cho giới nghệ sĩ. Các cơ quan hành chính, sự nghiệp, các đơn vị truyền thông... đã tuân thủ theo một quy chế phát ngôn, tại sao nghệ sĩ lại không cần, đặc biệt là khi việc giao lưu, tiếp xúc diễn ra như cơm bữa. Quy chế ấy sẽ có những chế tài nhất định cho những ai vi phạm, sẽ là vòng cương tỏa, là giới hạn cho “thói chảnh” của nghệ sĩ. Tất nhiên, điều này sẽ ít nhiều “làm khó” cho giới văn nghệ sĩ, nhưng rõ ràng mỗi nghề nghiệp đều có những yêu cầu, đạo đức làm nghề nhất định.

Lạc Thành

Bài đăng trên ấn phẩm tạp chí in Đời sống & Pháp luâtk số Chủ Nhật (36)