Hé lộ ảnh hưởng đáng kinh ngạc của ô nhiễm không khí thời La Mã cổ đại

 Một nghiên cứu mới đây đã chỉ ra rằng, trong thời kỳ hoàng kim của Đế chế La Mã, ô nhiễm không khí có thể đã gia tăng đến mức gây ra tổn thương sức khỏe trên diện rộng ở phần lớn châu Âu.

Dựa trên dữ liệu từ lõi băng ở Bắc Cực, các nhà nghiên cứu cho biết mức độ chì độc hại trong không khí đã tăng vọt từ năm 100 TCN đến năm 200 SCN khi Đế chế La Mã bắt đầu khai thác và luyện kim ở quy mô chưa từng có.

Các nhà nghiên cứu ước tính rằng một đứa trẻ sinh ra tại thời điểm đó có thể sở hữu lượng chì trong máu trung bình cao gấp 3 lần so với trẻ em ở Mỹ hiện nay. Điều này gây ra nhiều tác động trực tiếp tới sức khỏe và trí thông minh (IQ) của người dân, như một hệ quả tất yếu.

Ô nhiễm không khí thời La Mã cổ đại có thể đã gây ra mức giảm IQ trên toàn dân số từ 2,5 đến 3 điểm.

Cụ thể, nếu dựa trên bằng chứng hiện đại về ô nhiễm chì và các tác động của nó đến sức khỏe, nhóm nghiên cứu quốc tế tính toán rằng việc phơi nhiễm chì trong thời kỳ hoàng kim của La Mã có thể đã gây ra mức giảm IQ trên toàn dân số từ 2,5 đến 3 điểm mỗi người.

Điều này áp dụng cho hầu hết các khu vực thuộc Đế chế La Mã, bao gồm các tỉnh Gaul (Gallia), Tây Bắc Phi, bán đảo Iberia và Britannia. "Việc giảm 2 - 3 điểm IQ nghe như không đáng kể song khi áp dụng cho toàn bộ dân số châu Âu thì đây là một vấn đề lớn", nhà nghiên cứu Nathan Chellman, làm việc tại Viện Nghiên cứu sa mạc ở Mỹ, cho biết.

Nhóm lưu ý đây chỉ là nghiên cứu mức độ ô nhiễm chì trong không khí. Giới thượng lưu và người dân thành thị La Mã cũng có thể phơi nhiễm chì thông qua các vật dụng bằng chì được ưa chuộng vào thời điểm đó. Trong khi đó, nông dân là người tiếp xúc nhiều nhất với ô nhiễm chì trong đất.

"Người dân châu Âu, gia súc, trang trại của họ đều tiếp xúc với ô nhiễm chì trong không khí do hoạt động khai thác và chế biến quặng chì/bạc trên quy mô lớn, vốn là nền tảng của nền kinh tế Hy Lạp và La Mã", nhóm nghiên cứu cho biết.

Không có nồng độ chì nào trong máu được coi là an toàn, song nồng độ càng nhiều thì hậu quả càng lớn. Ngày nay, các nghiên cứu dịch tễ học cho thấy nồng độ chì trong máu ở mức 3,5 µg/dl ở trẻ em có liên quan đến tình trạng giảm trí thông minh và suy giảm khả năng học tập.

Vào thời La Mã, trẻ em có mức độ chì trung bình trong máu là 3,4 µg/dl, theo các mô hình nghiên cứu hiện đại. Do đó nhiều khả năng trẻ em thời kỳ này có nguy cơ cao bị tổn thương thần kinh. Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu lõi băng trước đây, vốn ghi nhận sự gia tăng đột biến nồng độ chì trong không khí vào thời kỳ hoàng kim của đế chế La Mã, cũng như các phát hiện khảo cổ về việc răng của nhiều trẻ em La Mã có hàm lượng chì cao.