Hai tuần đi trong “ô nhiễm không khí bao trùm”, người đàn ông ở Hà Nội nhập viện vì viêm xoang mủ cấp

Nguyễn Minh Tuấn, 32 tuổi, nhân viên IT sống tại phường Từ Liêm, Hà Nội, chưa bao giờ nghĩ mình sẽ phải nhập viện chỉ vì thói quen đi làm mỗi sáng. Tuấn vốn chủ quan, “cả đời chưa biết cảm cúm là gì”, nên giữa những ngày Hà Nội chìm trong lớp sương bụi trắng đục cuối tháng 11, anh vẫn phóng xe máy đi làm, không khẩu trang, không kính chắn, thậm chí còn thích cảm giác “mát lạnh buổi sáng”.

Nhưng chỉ sau vài ngày, mọi thứ bắt đầu trở nên bất thường. Tuấn kể lại: “Đêm nào tôi cũng tỉnh giấc vì đau nhói trong hốc mũi, ho dai dẳng từng cơn như có thứ gì chèn vào. Lúc soi gương thì thấy dịch vàng đặc chảy xuống họng, mùi tanh nồng như kim loại”. Anh tự mua thuốc uống nhưng càng uống càng nặng, đến mức có hôm đang họp online thì máu mũi bất ngờ chảy ròng, khiến đồng nghiệp hoảng hốt.

Khi đến bệnh viện, bác sĩ kết luận Tuấn mắc viêm xoang mủ cấp, tổn thương lan nhanh chỉ trong hai tuần. Tuấn nhớ lại có thời điểm đi trên đường Phạm Hùng, tầm nhìn chỉ còn vài trăm mét, các tòa nhà như chìm vào màn sương trắng xám. “Giờ nghĩ lại tôi vẫn rùng mình. Tôi cảm giác như đang bước trong một không gian bị "đầu độc bởi không khí ô nhiêm" mà lúc đó mình chẳng hề biết", anh nói.

Sau một tuần điều trị, Tuấn phải súc rửa xoang mỗi ngày, dùng kháng sinh liều cao và hạn chế tối đa ra ngoài. “Chỉ vì vài buổi sáng không đeo khẩu trang, tôi trả giá bằng 14 ngày vật vã. Nếu đợt ô nhiễm còn kéo dài, chắc tôi đi viện lần nữa", anh thở dài.

Không riêng gì anh Tuấn, không ít người thời gian qua gặp tình trạng tương tự với sức khỏe khi phải sống chung với ô nhiễm không khí.

Những ngày qua, Hà Nội luôn chìm trong ô nhiễm không khí. Đơn cử, sáng 11/12, nhiều trạm quan trắc tại Hà Nội ghi nhận chỉ số AQI trên 220, mức rất xấu; Hưng Yên và Thái Nguyên cũng xuất hiện điểm đo vượt 200.

AQI là chỉ số chất lượng không khí, thể hiện mức độ ô nhiễm; chỉ số càng cao mức ảnh hưởng sức khỏe càng lớn. Đây là ngày thứ ba liên tiếp trạm này ở mức rất xấu, trở thành đợt ô nhiễm nghiêm trọng nhất từ đầu mùa đông tại Hà Nội. Cơ quan chức năng cho rằng ô nhiễm chủ yếu đến từ bụi mịn PM2.5.

Tại Hà Nội vào lúc 10h30 phút ngày 11/12, chỉ số tại các khu vực quanh Hà Nội vượt ngưỡng 200 ngưỡng tím (mức rất không tốt cho sức khỏe). Ví dụ tại Hai Bà Trưng, chỉ số trên AQI là 263, Trâu Quỳ: 242, Thạch Thất: 201...

Ô nhiễm chạm đỉnh, áp lực phủ lên đường hô hấp

Bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng, thành viên Hội Y học Dưới nước và Oxy cao áp Việt Nam cho biết, từ cuối tháng 11 đến đầu tháng 12/2025, Hà Nội trải qua một trong những đợt ô nhiễm nặng nhất trong nhiều năm. Đỉnh điểm sáng 2/12, AQI trung bình toàn thành phố lên tới khoảng 283 mức "rất xấu", tiệm cận "nguy hại". Đây là ngưỡng ảnh hưởng sức khỏe toàn dân, không chỉ nhóm nhạy cảm.

Trong những ngày này, người dân dễ dàng cảm nhận lớp không khí “đặc quánh”, có mùi khét nhẹ. Tầm nhìn giảm, nhiều tòa nhà cao tầng ở Trần Duy Hưng, Láng Hạ hay Bắc Từ Liêm như chìm hẳn vào màn sương mù trắng đục. Hà Nội liên tục nằm trong nhóm thành phố ô nhiễm nhất thế giới, sánh với Delhi hay Lahore.

Theo các chuyên gia, đợt ô nhiễm lần này hình thành do nghịch nhiệt, lặng gió, độ ẩm thay đổi mạnh và lượng nguồn thải nội tại lớn từ giao thông, xây dựng, làng nghề, đốt rơm rạ. Những điều kiện ấy khiến bụi và khí độc bị “giam” ở tầng thấp nhiều ngày liên tiếp.

Bác sĩ Hoàng phân tích, tác nhân gây nên ô nhiễm không khí là bụi PM2.5. PM2.5 nhỏ gấp 30 lần sợi tóc. Khi hít vào, chúng không bị chặn ở mũi mà đi sâu xuống tận phổi, thậm chí xuyên vào máu. Với người có xoang nhạy cảm, lớp bụi mịn mang theo kim loại nặng và độc tố vi khuẩn sẽ gây viêm rất nhanh.

Theo BS Hoàng, Trong đợt ô nhiễm nặng, các bệnh viện tuyến cuối ở Hà Nội, đặc biệt là khoa Hô hấp, Nhi, Tim mạch, thường rơi vào cảnh quá tải. Số trẻ em nhập viện vì viêm phổi, viêm tiểu phế quản, hen tăng rõ rệt. Các phòng khám ghi nhận rất nhiều trường hợp ho kéo dài, khó thở, đau ngực, mệt mỏi, nhất là trẻ nhỏ, người già và phụ nữ mang thai.

"Người bị hen, COPD, suy tim… chỉ cần nồng độ PM2.5 tăng nhẹ cũng có thể bị đợt cấp: khó thở tăng lên, phải tăng liều thuốc, thậm chí nhập viện cấp cứu. Với nhóm này, khi AQI trên 150–200, khuyến cáo là nên hạn chế tối đa ra khỏi nhà.

Các nghiên cứu cho thấy ô nhiễm không khí liên quan đến nguy cơ sinh non, thai nhẹ cân, tiền sản giật. Một phần hạt bụi siêu mịn và các chất độc hại có thể đi qua nhau thai, ảnh hưởng đến thai nhi ngay từ trong bụng mẹ", BS Hoàng cho hay.

Nhiều sai lầm phổ biến khi gặp ô nhiễm không khí

Theo chuyên gia, phần lớn khẩu trang vải và khẩu trang y tế thường gần như không lọc được PM2.5. Người dân cần dùng N95, KN95 hoặc FFP2. Đây là ‘áo giáp bắt buộc’ trong các ngày AQI đỏ tím.

Hay có nhiều gia đình nghĩ đóng cửa là đủ. Tuy nhiên, nếu mở cửa sổ khi ngoài trời ô nhiễm, PM2.5 sẽ nhanh chóng tràn vào khiến mức bụi trong nhà gần như bằng ngoài đường.

Theo BS Hoàng, máy lọc không khí có màng HEPA nên được sử dụng đúng cách: Khi AQI đỏ/tím: đóng kín cửa, bật máy lọc chế độ mạnh; Chỉ mở cửa thông gió vào giờ bụi giảm (thường giữa trưa); Ưu tiên phòng ngủ, nơi mọi người dành 6–8 tiếng mỗi ngày; Vệ sinh mũi họng là bắt buộc trong mùa bụi.

Bác sĩ hướng dẫn, sau khi đi ngoài đường về: xịt rửa mũi bằng nước muối sinh lý để loại bỏ bụi bám.

Trước khi ngủ: súc họng nước muối để giảm viêm và nguy cơ nhiễm khuẩn.

Dinh dưỡng giàu vitamin C, A, E và các chất chống oxy hóa từ trái cây, rau củ, hạt khô, gừng, nghệ, mật ong cũng giúp giảm stress oxy hóa mà bụi mịn gây ra.

Theo BS Hoàng, vấn đề ô nhiễm không khí ở Hà Nội đã trở thành “tính chất mãn tính”. Số ngày không khí đạt ngưỡng an toàn theo WHO chỉ chiếm tỷ lệ rất nhỏ trong năm 2025.

Ông cho rằng để giảm bệnh tật, cần giải pháp tổng thể: Phát triển giao thông công cộng, hạn chế xe máy cũ nát; Kiểm soát khí thải công trình, nhà máy, làng nghề; Chấm dứt đốt rác, đốt rơm rạ ở vùng ven; Tăng cây xanh, mặt nước để cải thiện dòng gió tự nhiên.

“Người dân Hà Nội phải xem khẩu trang N95, kiểm tra AQI và vệ sinh mũi họng hằng ngày như một thói quen sống trong mùa ô nhiễm. Chúng ta không thay đổi được thời tiết, nhưng có thể giảm đáng kể tác hại nếu biết tự bảo vệ", BS Hoàng lưu ý.