Giáo sư đầu ngành từ chức vì trích dẫn tài liệu "hư cấu" từ AI

Từng là một chuyên gia có tầm ảnh hưởng sâu rộng trong giới học thuật và tư vấn chính sách, Giáo sư Paul Yip vừa phải rời bỏ các chức vụ quan trọng tại Đại học Hong Kong (HKU) (Trung Quốc) sau khi bị phát hiện sử dụng hàng loạt tài liệu tham khảo hư cấu do trí tuệ nhân tạo (AI) tạo ra.

VnExpress dẫn thông tin cho hay, ngày 17/12, Đại học Hong Kong (HKU) – cơ sở giáo dục xếp hạng 11 thế giới theo bảng xếp hạng QS – đã chính thức công bố kết quả điều tra liên quan đến sai phạm trong nghiên cứu khoa học của Giáo sư Paul Yip.

Theo báo cáo từ Hội đồng kỷ luật, một công trình nghiên cứu do Giáo sư Yip cùng học trò thực hiện đã vi phạm nghiêm trọng quy tắc đạo đức nghề nghiệp. Cụ thể, trong tổng số 61 nguồn trích dẫn của bài báo, có tới 20 tài liệu tham khảo không có thật, chiếm tỉ lệ gần 1/3 nội dung tham chiếu.

Sự việc bắt nguồn từ giữa tháng 11, khi cộng đồng mạng và giới chuyên môn đặt nghi vấn về tính xác thực của bài nghiên cứu: "Xu hướng sinh sản tại Hong Kong (Trung Quốc) trong 40 năm qua". Công trình này trước đó đã được xuất bản trên tạp chí Nghiên cứu dân số và phát triển Trung Quốc vào giữa tháng 10.

Trước những bằng chứng, Giáo sư Paul Yip thừa nhận đã sử dụng AI trong quá trình thực hiện nghiên cứu. Tuy nhiên, do thiếu khâu kiểm chứng cuối cùng, ông đã để lọt các nguồn tài liệu "hư cấu" do AI tự tạo ra vào bản thảo cuối cùng.

Ngay sau đó, Giáo sư Yip đã lên tiếng xin lỗi và nộp đơn từ chức Phó trưởng khoa Khoa học xã hội, đồng thời rút khỏi tất cả các hội đồng nghiên cứu tại HKU. Phía tạp chí chuyên ngành cũng đã thực hiện gỡ bỏ bài viết vi phạm.

Theo tờ SCMP, đại diện HKU nhấn mạnh trong thông báo: "Nhà trường đã tiến hành các biện pháp kỷ luật và xử lý thích đáng. Tất cả nghiên cứu sinh và giảng viên đều có trách nhiệm đảm bảo mọi công trình nghiên cứu phải đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế khắt khe về đạo đức nghề nghiệp."

Vụ bê bối này đã gây chấn động giới nghiên cứu bởi tầm ảnh hưởng của Giáo sư Paul Yip là rất lớn. Ông không chỉ là một học giả uy tín mà còn là cố vấn chiến lược cho chính phủ trong các lĩnh vực trọng yếu như y tế công cộng và giáo dục. Hiện tại, ông vẫn đang là thành viên của Ủy ban Tư vấn về sức khỏe tâm thần thuộc Bộ Y tế.

Liên đới trong vụ việc, nghiên cứu sinh tiến sĩ Bai Yiming – cộng sự cùng thực hiện bài báo – cũng đang phải đối mặt với các hình thức kỷ luật nghiêm khắc từ phía nhà trường. Trước khi xảy ra sự việc, Bai được biết đến là một cây viết năng nổ, thường xuyên có các bài phân tích về sức khỏe cộng đồng trên nhiều tờ báo lớn.

Vụ việc tại Đại học Hong Kong một lần nữa gióng lên hồi chuông cảnh báo về ranh giới mong manh giữa việc tận dụng hỗ trợ công nghệ và lạm dụng AI, đặc biệt là trong môi trường học thuật đỉnh cao nơi tính trung thực luôn được đặt lên hàng đầu.