Gặp gỡ người lưu giữ “dòng thời gian lịch sử dân tộc” qua 400.000 trang báo cũ giữa kỷ nguyên số

Ông Nguyễn Phi Dũng không chỉ là một doanh nhân có tiếng trong lĩnh vực điện tử, tin học, máy tính ở tỉnh Nam Định mà còn là nhà sưu tầm báo giấy nhiều nhất Việt Nam với kho tàng lên đến hàng chục tấn. Ông cho biết, bản thân thừa hưởng niềm vui đọc và sưu tầm báo từ chính người cha của mình.

“Từ những năm 70, 80 của thế kỷ trước cha tôi đã có thói quen đọc báo. Mỗi ngày ông đều mua báo về đọc. Đọc xong, ông tỉ mẩn đóng thành quyển, lưu giữ cẩn thận để tiện tra cứu sau này. Chính niềm đam mê của ông đã khơi dậy trong tôi niềm say mê sách báo, trân trọng tri thức ngay từ khi còn nhỏ.

Tuy nhiên, có những thời điểm, tôi thấy các quyển báo cứ vơi dần đi. Có lần tôi hỏi, thì ông bảo do cần tiền mua báo mới, nên phải bán báo cũ. Vì vậy, tôi có ý muốn mua lại những tờ cha hay đọc để lưu lại, giống như thói quen xưa nay của ông", nhà sưu tầm Nguyễn Phi Dũng chia sẻ.

Ban đầu chỉ sưu tầm báo cũ với suy nghĩ đơn giản như vậy, ông Dũng sau đó bị cuốn theo, dần dần điều này trở thành đam mê. Từ năm 2016, sau khi xây xong tòa nhà vừa là trụ sở công ty vừa là nơi ở của gia đình, ông bắt đầu đẩy mạnh việc sưu tầm báo.

Khác với cha mình chỉ sưu tầm những tờ báo yêu thích, ông Dũng tìm kiếm tất cả những tờ báo, tạp chí có thể tiếp cận, bổ sung vào bộ sưu tập. Trong khoảng thời gian 3 năm, từ 2016 đến 2019, ông sưu tầm được 7 tấn báo.

Từ năm 2019 đến năm 2024, ông Dũng tiếp tục sưu tầm thêm nhiều tờ báo khác nhau đẩy số lượng báo trong bộ sưu tập của mình lên 21 tấn. Cũng vào năm 2024, ông xác lập kỷ lục là "Nhà sưu tầm báo giấy phát hành tại Việt Nam từ cuối thế kỷ 19 đến nay với số lượng nhiều nhất".

Tính đến thời điểm hiện tại, kho tư liệu của ông đã được bổ sung thêm hơn 2 tấn báo, nâng tổng số lên hơn 23 tấn. Số lượng này tương đương khoảng 400.000 tờ báo thuộc hơn 1.000 đầu báo khác nhau.

Trong đó, tờ Cờ Giải Phóng, cơ quan tuyên truyền cổ động trung ương của Đảng Cộng sản Đông Dương phát hành ngày 10/10/1942 là tờ báo duy nhất còn lại trên cả nước.

Hiện nay, ông Dũng đang dành riêng 1 căn phòng rộng khoảng 50m2 và 1 căn phòng hơn 300m2 để bảo quản, lắp đặt máy điều hòa, thiết bị hút ẩm, thường xuyên duy trì nhiệt độ phòng khoảng 22 -25 độ C và độ ẩm khoảng 50-60% để phục vụ việc lưu trữ cũng như bảo quản số lượng báo giấy khổng lồ của mình.

Đối với những tờ báo đặc biệt quý hiếm, ông Dũng còn bảo quản bằng cách bọc từng tờ báo bằng túi zipper, sau đó đặt trong thùng nhựa có ngàm khóa kín, đặt cẩn thận trong kho. Ông cho biết, để có được bộ sưu tập như ngày này, ông cũng đã trải qua nhiều khó khăn, phải sử dụng khoản kinh phí tương đối lớn.

"Ban đầu, gia đình không ủng hộ việc tôi sưu tầm, vì đem tiền đi tiêu nhiều quá, lại mang về toàn báo cũ chất đầy nhà. Nhưng lâu dần, nhận thấy việc làm này có ý nghĩa với xã hội, gia đình tôi cũng thay đổi quan điểm, cùng đồng hành và hỗ trợ tôi tiếp tục niềm đam mê", ông cho biết thêm.

Với nhà sưu tầm Nguyễn Phi Dũng, những tờ báo cũ giống như chứng nhân của những thời kỳ lịch sử đã qua không quay trở lại, phản ánh mọi thông tin đời sống, kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội… qua các thời kỳ của đất nước. Những tờ báo cũ được lưu giữ không chỉ chứa đựng thông tin tri thức mà còn có thể giúp thế hệ trẻ hiểu cha ông chúng ta đã sống, chiến đấu, bảo vệ đất nước như thế nào cũng như thấy rõ sự phát triển kinh tế, văn hóa của đất nước qua từng thời kỳ.

"Hiện nay, thông tin được tập trung nhiều trên báo điện tử, truyền hình cũng như mạng xã hội nhưng tôi nghĩ rằng báo giấy luôn có giá trị đặc biệt riêng, không gì có thể thay thế. Các bản báo giấy hầu như không tái bản vì vậy những tờ báo qua các thời kỳ luôn đem lại rất nhiều cảm xúc và hoài niệm", ông nói.

Bên cạnh đó, ông Dũng cũng góp ý, người làm báo hiện nay nên khai thác các thế mạnh riêng, thay đổi hình thức liên tục và áp dụng công nghệ thông tin vào phát hành báo để giúp những trang báo giấy vẫn giữ được sức hút đối với người đọc, nhất là với các bạn trẻ.

Nhà sưu tầm Nguyên Phi Dũng cho biết thêm, do khâu bảo quản các tờ báo cũ đòi hiểu tương đối nhiều yêu cầu cao nên kho sưu tầm của ông hiện chủ yếu chỉ phục vụ các cá nhân, tổ chức có nhu cầu tìm kiếm các thông tin, sự kiện từ những ấn phẩm có liên quan; giới báo chí truyền thông; các trung tâm lưu trữ hay bảo tàng khi cần trưng bày.

"Không phải ai cũng có thể được đến trực tiếp kho báo để lật mở trực tiếp từng trang báo để tìm kiếm thông tin. Đặc biệt, với số lượng đầu báo rất lớn, những người không chuyên sẽ không thể tìm được một cách dễ dàng cũng như không biết cách sử dụng làm sao để không làm tổn hại đến hiện vật", ông thừa nhận.

Vì vậy, không chỉ dừng lại ở việc sưu tầm, ông Dũng cùng một số cộng sự trong lĩnh vực công nghệ thông tin cũng đang từng bước tiến tới số hóa kho báo để có thể bảo quản lâu dài và phục vụ công tác nghiên cứu. Ông đồng thời kỳ vọng điều này có thể giúp mọi người, đặc biệt là các bạn trẻ không chỉ ở Việt Nam mà còn ở khắp nơi trên thế giới có thể tiếp cận lịch sử qua từng trang báo.

Hành trình lưu giữ báo cũ của nhà sưu tầm Nguyễn Phi Dũng cho thấy rằng không bao giờ là quá muộn để bắt đầu những hành động có ý nghĩa tích cực cho xã hội và đất nước. Giữa kỷ nguyên số hóa, ông vẫn nỗ lực tìm kiếm và gìn giữ từng trang báo cũ, mong muốn lưu giữ mọi mảnh ghép của lịch sử đất nước.

Phương Uyên