Khi dầu ăn được sử dụng để chiên rán ở nhiệt độ cao, đặc biệt là khi dùng nhiều lần, sẽ xảy ra hàng loạt các phản ứng hóa học phức tạp. Các phản ứng này tạo ra các chất có thể gây hại cho sức khỏe, bao gồm:
Chất béo chuyển hóa (trans fat): Chất béo chuyển hóa được tạo ra khi dầu không bão hòa được hydro hóa để tăng thời hạn sử dụng và độ ổn định. Chúng có thể làm tăng cholesterol xấu (LDL) và giảm cholesterol tốt (HDL), từ đó làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, đột quỵ và một số loại ung thư.
Acrolein: Acrolein là một chất aldehyde không bão hòa, được tạo ra khi dầu bị phân hủy ở nhiệt độ cao. Chất này có thể gây kích ứng đường hô hấp, ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa và được cho là có khả năng gây ung thư.
Các gốc tự do: Quá trình oxy hóa dầu ở nhiệt độ cao tạo ra các gốc tự do, là những phân tử không ổn định có thể gây tổn thương tế bào, góp phần vào quá trình lão hóa và phát triển các bệnh mãn tính, bao gồm cả ung thư.
Polycyclic Aromatic Hydrocarbons (PAHs): PAHs là một nhóm các hợp chất hữu cơ có thể được tạo ra khi dầu mỡ bị đốt cháy hoặc tiếp xúc với nhiệt độ quá cao. Một số PAHs được biết đến là chất gây ung thư.
Khi dầu ăn được đun nóng ở nhiệt độ cao nhiều lần, cấu trúc của dầu sẽ bị thay đổi, các axit béo không bão hòa có thể bị oxy hóa và phân hủy, tạo ra các chất độc hại.
Mặc dù các nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc tiêu thụ thực phẩm chiên rán bằng dầu đã qua sử dụng nhiều lần có thể làm tăng nguy cơ mắc một số bệnh, bao gồm cả ung thư, nhưng không có bằng chứng chắc chắn cho thấy dầu chiên rán nhiều lần là nguyên nhân trực tiếp gây ung thư.
Nguy cơ ung thư do dầu chiên rán nhiều lần phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm:
Loại dầu được sử dụng: Một số loại dầu có khả năng chịu nhiệt tốt hơn các loại khác. Dầu có điểm khói cao sẽ ít bị phân hủy và tạo ra các chất độc hại hơn.
Nhiệt độ chiên rán: Chiên rán ở nhiệt độ quá cao sẽ làm dầu nhanh chóng bị phân hủy và tạo ra nhiều chất độc hại hơn.
Số lần dầu được sử dụng lại: Dầu được sử dụng lại càng nhiều lần, nguy cơ tích tụ các chất độc hại càng cao.
Lượng dầu được sử dụng: Sử dụng quá nhiều dầu cũng có thể làm tăng nguy cơ dầu bị phân hủy và tạo ra các chất độc hại.
Chế độ ăn uống tổng thể: Chế độ ăn uống tổng thể đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa ung thư. Một chế độ ăn uống lành mạnh, giàu trái cây, rau xanh và ngũ cốc nguyên hạt có thể giúp giảm nguy cơ ung thư.
Thay vì chiên rán, hãy thử các phương pháp nấu ăn khác lành mạnh hơn, chẳng hạn như hấp, luộc, nướng hoặc xào.
Để giảm thiểu nguy cơ từ dầu chiên rán nhiều lần, bạn có thể áp dụng các biện pháp sau:
Sử dụng dầu có điểm khói cao: Chọn các loại dầu có điểm khói cao, chẳng hạn như dầu đậu nành, dầu hướng dương, dầu bơ hoặc dầu ô liu.
Không sử dụng dầu quá nhiều lần: Nên thay dầu mới sau 2-3 lần sử dụng.
Chiên rán ở nhiệt độ vừa phải: Tránh chiên rán ở nhiệt độ quá cao, nên duy trì nhiệt độ khoảng 170-180 độ C.
Sử dụng lượng dầu vừa đủ: Không nên sử dụng quá nhiều dầu khi chiên rán.
Lọc dầu sau mỗi lần sử dụng: Lọc dầu sau mỗi lần sử dụng để loại bỏ cặn thức ăn và các chất bẩn khác, giúp kéo dài thời gian sử dụng dầu.
Bảo quản dầu đúng cách: Bảo quản dầu ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh sáng trực tiếp và nhiệt độ cao.
Áp dụng các phương pháp nấu ăn khác: Thay vì chiên rán, hãy thử các phương pháp nấu ăn khác lành mạnh hơn, chẳng hạn như hấp, luộc, nướng hoặc xào.
Ăn uống lành mạnh: Xây dựng một chế độ ăn uống lành mạnh, giàu trái cây, rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt và protein nạc.
Dầu chiên rán nhiều lần có thể gây ra những nguy cơ tiềm ẩn cho sức khỏe. Để giảm thiểu nguy cơ, hãy lựa chọn dầu có điểm khói cao, sử dụng dầu đúng cách, áp dụng các phương pháp nấu ăn lành mạnh và xây dựng một chế độ ăn uống cân bằng.