Cuộc chiến chống hàng giả- Bài 3: Từ thách thức nan giải đến kỳ vọng vào những "quả đấm thép"

Tăng cường phòng, chống buôn lậu và gian lận thương mại tại khu vực biên giới

Trong bối cảnh kinh tế mở cửa và hội nhập quốc tế, công tác đấu tranh phòng chống buôn lậu, gian lận thương mại (GLTM), vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới và phòng chống ma túy đang trở nên cấp bách, đặc biệt tại các tỉnh có đường biên giới dài. Chi cục Hải quan khu vực VII, sau khi sáp nhập, hiện quản lý một địa bàn rộng lớn trải dài qua 5 tỉnh Sơn La, Điện Biên, Lai Châu, Lào Cai, Hà Giang với tổng chiều dài đường biên giới gần 1.400 km.

Trao đổi với PV ĐS&PL, ông Trần Phú Cương, Phó Chi cục trưởng Chi cục Hải quan khu vực VII, nhấn mạnh bên cạnh nhiệm vụ giải quyết thủ tục hải quan cho hàng hóa xuất nhập khẩu và phương tiện vận tải xuất nhập cảnh, việc chống buôn lậu, GLTM, hàng giả, hàng vi phạm quyền sở hữu trí tuệ và vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới là nhiệm vụ quan trọng, then chốt. Điều này góp phần bình ổn giá cả thị trường và tạo môi trường kinh doanh bình đẳng.

Các chiến dịch và đợt cao điểm đã triển khai

Để chủ động đối phó với tình hình phức tạp, Chi cục Hải quan khu vực VII đã và đang triển khai nhiều chiến dịch, đợt cao điểm theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, bao gồm:

Công điện số 55/CĐ-TTg ngày 02/5/2025 về việc tăng cường xử lý thuốc chữa bệnh giả, sữa giả và thực phẩm bảo vệ sức khỏe giả.

Chỉ đạo của Thủ tướng về mở đợt cao điểm đấu tranh, truy quét, ngăn chặn buôn lậu, gian lận thương mại, sản xuất, lưu thông hàng giả, hàng nhái, hàng không rõ xuất xứ, vi phạm bản quyền và sở hữu trí tuệ từ ngày 15/5 đến 15/6/2025.

Mở đợt cao điểm đấu tranh theo Công điện số 65/CĐ-TTg ngày 15/5/2025, Chỉ thị số 13/CT-TTg ngày 17/5/2025 và Công điện số 72/CĐ-TTg ngày 22/5/2025 về tiếp tục đẩy mạnh cao điểm đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả và xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.

Để triển khai hiệu quả các chỉ đạo này, Chi cục Hải quan khu vực VII đã quán triệt tới tất cả các đơn vị Hải quan cửa khẩu/ngoài cửa khẩu và Đội Kiểm soát Hải quan. Đồng thời, Chi cục cũng thực hiện Kế hoạch số 01/KH-BTC ngày 15/5/2025 của Bộ Tài chính về tháng cao điểm tấn công trấn áp tội phạm buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng; Công văn số 5214/CHQ-ĐTCBL ngày 18/5/2025 của Cục Hải quan về tăng cường công tác chống buôn lậu; và Kế hoạch số 227/KH-UBND ngày 19/5/2025 của UBND tỉnh Lào Cai về kế hoạch cao điểm đấu tranh tại địa bàn...

Tại Lạng Sơn, bà Hà Thị Kim Dung, Đội trưởng Hải quan Cửa khẩu Quốc tế (CKQT) Hữu Nghị, cho biết Chi cục đã thực hiện nghiêm túc các văn bản chỉ đạo từ Chính phủ, Bộ Tài chính, Ban Chỉ đạo 389 trung ương, Cục Hải quan, UBND tỉnh Lạng Sơn và các cấp chính quyền địa phương. Các văn bản này tập trung vào việc đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng buôn lậu, GLTM và hàng giả, hàng vi phạm sở hữu trí tuệ (SHTT), giả mạo xuất xứ, truyền tải bất hợp pháp.

Đặc biệt, Chi cục Hải quan CKQT Hữu Nghị cũng đã triển khai các nhiệm vụ theo Công văn số 134/HQKV6-HVHQ ngày 28/3/2025; số 297/HQKV6-HVHQ ngày 10/4/2025 về tăng cường công tác quản lý, chống chuyển tải bất hợp pháp và gian lận xuất xứ trong bối cảnh Mỹ áp thuế đối ứng với các đối tác thương mại. Ngoài ra, Công văn số 409/HQKV6-HVHQ ngày 18/4/2025 về tăng cường quản lý nhập khẩu nguyên liệu sản xuất sữa, thuốc chữa bệnh, kiểm tra, kiểm soát, đấu tranh với các hành vi vi phạm, lận xuất xứ, chuyển tải bất hợp pháp; Kế hoạch số 779/KH HQKV6 ngày 20/5/2025 về triển khai tháng cao điểm tấn công, trấn áp tội phạm, buôn lậu, vận chuyển trái phép qua biên giới hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng, sức khỏe cộng đồng; Công văn số 866/KH-HOKV6 ngày 27/5/2025 về tiếp tục tăng cường công tác chống buôn lậu, GLTM, xâm phạm quyền SHTT, giả mạo xuất xứ, chuyển tải bất hợp pháp đối với hàng hóa XNK, quá cảnh của Chi cục Hải quan khu vực VI cũng được thực hiện nghiêm túc.

Kết quả nổi bật trong công tác đấu tranh

Nhờ triển khai các chiến dịch và đợt cao điểm, lực lượng chức năng đã đạt được nhiều thành tựu đáng ghi nhận trong công tác phòng chống buôn lậu và gian lận thương mại.

Cụ thể, từ đầu năm đến nay, Chi cục đã xử lý 117 vụ vi phạm hành chính, thu nộp ngân sách Nhà nước 528,7 triệu đồng. Đáng chú ý, Chi cục đã chủ trì bắt giữ và xử lý 12 vụ việc với 3 đối tượng, thu giữ tang vật trị giá 395,5 triệu đồng. Các mặt hàng thu giữ chủ yếu là thực phẩm đông lạnh như xúc xích, lạp xưởng, chả cá, lườn ngỗng.

Bên cạnh đó, Chi cục đã phối hợp với các lực lượng chức năng bắt giữ 7 vụ việc với 14 đối tượng, thu giữ nhiều tang vật có giá trị lớn như 19,4 kg bánh kẹo, 524 kg củ sâm, 2,1 kg heroin, 120.300 viên ma túy tổng hợp (hồng phiến), 430 kg pháo nổ, tiền tệ và nhiều tang vật liên quan khác. Toàn bộ hồ sơ, đối tượng và tang vật đang được các cơ quan chức năng tiếp tục điều tra, xử lý theo quy định của pháp luật.

Điển hình trong số này là vụ việc được phát hiện vào ngày 23/5/2025, tại cửa khẩu quốc tế đường bộ Lào Cai, Hải quan cửa khẩu quốc tế Lào Cai phối hợp với Đội Kiểm soát Hải quan và Trạm Biên phòng cửa khẩu quốc tế Lào Cai đã phát hiện và thu giữ 2.550 kg thực phẩm đông lạnh (xúc xích, lạp xưởng, trứng gia cầm non) trị giá 154,6 triệu đồng được tập kết trái phép. Đây là những mặt hàng phải kiểm dịch động vật khi nhập khẩu và không thuộc danh mục được phép trao đổi của cư dân biên giới. Tang vật đã được tiêu hủy theo quy định.

Tại Lạng Sơn, lực lượng chức năng cũng đã phát hiện nhiều cơ sở kinh doanh một số mặt hàng giả, hàng xâm phạm SHTT để bán cho người tiêu dùng.

Cụ thể, trung tháng 5, lực lượng chức năng đã ra quyết định xử phạt 95 vụ, số tiền xử phạt là 554,3 triệu đồng. Truy thu thuế 1,209 triệu đồng; Tổng giá trị tang vật 31,827 triệu đồng.

Từ đầu năm 2025 đến hết tháng 5/2025 (từ 01/01/2025 đến 31/5/2025):

Tổng số 651 vụ vi phạm hành chính đã được xử phạt; tổng số tiền xử phạt: 12,332 triệu đồng; số tiền truy thu thuế: 12,332 triệu đồng; trị giá tang vật: 35.875 triệu đồng.

Đặc biệt trong tháng cao điểm về đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại, xâm phạm quyền SHTT, giả mạo xuất xứ, chuyển tải bất hợp pháp đối với hàng hóa xuất nhập khẩu, quá cảnh HQ cửa khẩu Quốc tế hữu nghị từ 15/5 đến ngày 2/6/2025

Số vụ vi phạm hành chính là 65 vụ số tiền xử phạt là: 353.296.850 đồng. Truy thu thuế: 839.636.718 đồng; Trị giá tang vật: 10.425.230.890 đồng.

Chi cục Hải quan CKQT Hữu Nghị đã phối hợp chặt chẽ với Công an, Tòa án, Viện Kiểm sát nhân dân cùng cấp để trao đổi thông tin về đối tượng, dấu hiệu vi phạm, kết quả điều tra xử lý các vụ việc và phương thức thủ đoạn của hoạt động buôn lậu, GLTM và hàng giả. Trong tháng 5, đơn vị đã trao đổi với Viện kiểm sát nhân dân huyện Cao Lộc 7 vụ việc, kết quả cho thấy 7/7 vụ việc đều không có dấu hiệu hình sự, do đó Hải quan CKQT Hữu Nghị đã xử phạt vi phạm hành chính theo quy định.

Nổi bật nhất là vụ việc Hải quan cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị xác lập chuyên án theo Quyết định số 27B ngày 16/5/2025 đối với Công ty TNHH Điện Tử STREAMAX (Việt Nam) và Công ty TNHH YNT VINA. Ngày 21/5/2025, Hải quan cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị phối hợp Đội Kiểm soát, Chi cục ĐTCBL (Đ1) và Phòng Cảnh sát kinh tế - CAT đã kiểm tra 2 lô hàng thuộc 2 công ty trên do đối tượng thực hiện sang tải từ phương tiện Trung Quốc sang phương tiện Việt Nam.

Qua kiểm tra, phát hiện 23 kiện hàng không có trong nội dung khai hải quan, gồm: 582 chiếc Điện thoại di động (Vivo, Iphone, Redmi, M, OPPO, IQOO Z9, G); 48 Máy tính bảng (Ipad); 01 bộ thiết bị gia công bản mạch có chức năng bơm, gắn keo vào bản mạch điện tử; 38 chiếc Pin điện thoại; 08 chiếc Vi mạch điện tử; 350 chiếc Màn hình điện thoại. Trị giá ước tính trên 2 tỷ đồng (còn một số điện thoại và thiết bị gia công bản mạch chưa xác định trị giá do không có thông tin về giá trên cơ sở dữ liệu giá của ngành Hải quan).

Trên cơ sở hồ sơ điều tra, xác minh đối tượng, Hải quan CKQT Hữu Nghị đã ra Quyết định khởi tố vụ án hình sự về tội Vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới và chuyển cho cơ quan chức năng có thẩm quyền để xử lý theo quy định.

Khó khăn, thách thức và giải pháp trong cuộc chiến chống buôn lậu, hàng giả

Ông Cương chia sẻ, lực lượng chức năng đang đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức trong cuộc chiến chống hàng giả như:

Địa bàn quản lý rộng trải dài qua 5 tỉnh với đường biên giới gần 1.400 km, trong khi nguồn nhân lực của Chi cục còn mỏng, gây khó khăn lớn trong công tác phòng chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả.

Tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ, hàng hóa xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ và vận chuyển trái phép ma túy qua biên giới diễn biến ngày càng phức tạp với nhiều thủ đoạn tinh vi, gây khó khăn cho công tác kiểm tra, kiểm soát. Các đối tượng thường xuyên thay đổi địa điểm để đối phó với lực lượng chức năng.

Hệ thống pháp luật chưa điều chỉnh và hoàn thiện kịp so với yêu cầu thực tế, dẫn đến hiệu quả đấu tranh chưa như mong muốn.

Ngoài ra, ông tác phối hợp, kiểm tra, kiểm soát và xử lý vi phạm giữa các lực lượng chức năng liên quan đôi khi chưa chặt chẽ và hiệu quả.

Song song với đó, nhận thức của người tiêu dùng về tác hại của hàng giả, hàng nhái còn hạn chế.

Để nâng cao hiệu quả công tác kiểm soát hàng hóa, đặc biệt tại khu vực cửa khẩu, ông Cương cho hay Chi cục Hải quan khu vực VII tập trung vào các biện pháp như:

Tuân thủ các văn bản chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính, UBND tỉnh Lào Cai, Cục Hải quan và Ban Chỉ đạo 389 các cấp về công tác chống buôn lậu, hàng giả, GLTM và vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới, đặc biệt trong tháng cao điểm từ 15/5 đến 15/6/2025.

Tăng cường thu thập, phân tích, đánh giá, xử lý thông tin cho hoạt động nghiệp vụ hải quan để chủ động phát hiện, ngăn chặn và đấu tranh hiệu quả với các hành vi vi phạm pháp luật. Đồng thời, thường xuyên phối hợp trao đổi thông tin với lực lượng Công an, Bộ đội Biên phòng và chính quyền địa phương.

Tăng cường kiểm tra, giám sát chặt chẽ hàng hóa xuất nhập khẩu, người, hành lý, phương tiện vận tải xuất nhập cảnh và hoạt động mua bán, trao đổi hàng hóa của cư dân biên giới. Chú trọng phát hiện, xử lý các mặt hàng cấm, vi phạm sở hữu trí tuệ, và liên quan đến vệ sinh an toàn thực phẩm.

Yêu cầu thủ trưởng các đơn vị bám sát thực tiễn địa bàn, lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt, tập trung nguồn lực để làm tốt chức năng, nhiệm vụ. Đảm bảo kiểm soát chặt chẽ hàng hóa nhập khẩu, không để hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc, kém chất lượng vào Việt Nam, với phương châm "Rõ người, rõ việc, rõ thời gian, rõ trách nhiệm, rõ thẩm quyền, rõ sản phẩm".

Tiếp tục áp dụng cải cách hiện đại hóa phương tiện, trang thiết bị kỹ thuật nghiệp vụ; xây dựng lực lượng chính quy, tinh nhuệ, chuyên nghiệp; ứng dụng triệt để công nghệ thông tin để phòng ngừa, hạn chế tội phạm.

Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách, pháp luật về mối nguy hại của buôn lậu, GLTM, hàng giả và vận chuyển trái phép hàng hóa. Vận động người dân không tham gia, tiếp tay, và tích cực tố giác tội phạm.

Xem xét xử lý trách nhiệm cá nhân có hành vi tiếp tay, bảo kê, bao che cho hoạt động buôn lậu, GLTM, hàng giả, cũng như trách nhiệm của người đứng đầu đơn vị khi để xảy ra các vụ việc vi phạm trong phạm vi quản lý.

XEM THÊM:Cuộc chiến chống hàng giả- Bài 1: Hàng giả len lỏi từ chợ truyền thống đến sàn thương mại điện tử

XEM THÊM: Cuộc chiến chống hàng giả - Bài 2: Hệ lụy từ hàng giả không chỉ là kinh tế mà là niềm tin, sinh mệnh người tiêu dùng