Cuộc chiến chống hàng giả- Bài 1: Hàng giả len lỏi từ chợ truyền thống đến sàn thương mại điện tử

Hàng giả, hàng nhái, và hàng kém chất lượng vẫn đang là vấn nạn nhức nhối. Nó không chỉ gây ra những tổn thất lớn về kinh tế mà còn trực tiếp đe dọa sức khỏe, sự an toàn của người tiêu dùng.

Các vụ việc hàng giả bị phát hiện gần đây cho thấy mức độ tinh vi và nghiêm trọng của vấn đề này. Trong bối cảnh thị trường hàng hóa ngày càng đa dạng, việc phân biệt thật giả trở nên khó khăn hơn bao giờ hết, gây hoang mang trong cộng đồng. Nhiều lúc, người dân không biết sản phẩm nào được phép lưu hành và sản phẩm nào có thể gây nguy hiểm nếu không tìm hiểu kỹ càng.

Thực trạng hàng giả ở chợ truyền thống

Vấn nạn hàng giả, hàng nhái không còn là câu chuyện mới, nhưng mức độ tinh vi và sự lan rộng của nó qua các kênh phân phối, từ những sạp hàng quen thuộc ở chợ truyền thống đến các gian hàng ảo trên sàn thương mại điện tử (TMĐT), đang ngày càng trở thành một thách thức nhức nhối.

Tiểu thương, những người trực tiếp tham gia vào guồng quay mua bán, có những góc nhìn và trải nghiệm sâu sắc về cuộc chiến không cân sức này.

Lực lượng chức năng thu giữ nhiều thiết bị điện tử giả ở Hà Nội.

Những khu chợ truyền thống, nơi từng là biểu tượng của sự giao thương tấp nập và niềm tin vào người bán hàng quen mặt, giờ đây cũng không tránh khỏi sự xâm nhập của hàng giả. Dạo một vòng qua các chợ đầu mối hay những chợ lẻ lớn ở Hà Nội, không khó để bắt gặp những sản phẩm "na ná" các thương hiệu nổi tiếng, từ quần áo, giày dép, mỹ phẩm đến đồ gia dụng, điện tử.

Chị Lan, một tiểu thương có hơn 15 năm kinh nghiệm bán đồ gia dụng tại chợ Đồng Xuân (Hà Nội), chia sẻ với giọng điệu đầy trăn trở: "Ngày xưa buôn bán nó khác lắm. Hàng hóa rõ ràng, khách mua cũng tin tưởng. Giờ thì vàng thau lẫn lộn. Ngay cả chúng tôi đi lấy hàng nhiều khi cũng phải căng mắt ra mà xem, sơ sẩy là ôm phải lô hàng 'fake' ngay. Mà hàng không chính hãng bây giờ làm tinh vi lắm, nhìn qua không khác gì hàng thật, giá lại rẻ hơn nhiều nên nhiều người vẫn mua.

Chi cục QLTT Cao Bằng thu giữ nhiều hàng trăm sản phẩm giầy, dép giả mạo nhãn hiệu.

Chị kể, có những đợt hàng về, mẫu mã y hệt hàng chính hãng, chỉ khác mỗi cái tem hay vài chi tiết nhỏ. "Nhiều khi khách hỏi, mình cũng phải nói thật là hàng loại 1, loại 2, chứ không dám nhận là hàng công ty. Nhưng có những người bán khác, họ cứ mập mờ, thậm chí khẳng định là hàng xịn giá tốt. Khách nào ham rẻ, không rành thì dễ bị lừa lắm," chị Lan nói thêm.

Nỗi lo lớn nhất của những tiểu thương như chị Lan là sự xói mòn niềm tin của người tiêu dùng. "Khi khách mua phải hàng nhái, hàng kém chất lượng ở chợ, họ sẽ có ấn tượng xấu chung với cả chợ, ảnh hưởng đến tất cả những người làm ăn lương thiện. Chúng tôi cũng mong cơ quan chức năng vào cuộc quyết liệt hơn, kiểm soát chặt chẽ nguồn gốc hàng hóa ngay từ đầu vào," chị Lan bày tỏ.

Vấn nạn hàng giả trên sàn thương mại điện tử

Nếu như ở chợ truyền thống, hàng giả còn phần nào bị "soi" bởi những tiểu thương có kinh nghiệm và sự kiểm tra trực tiếp của khách hàng, thì trên các sàn TMĐT, cuộc chiến này dường như còn cam go hơn.

Chỉ với vài cú nhấp chuột, người tiêu dùng có thể tìm thấy vô số sản phẩm “thời thượng” với mức giá rẻ giật mình trên các sàn như Shopee, Lazada, Tiki hay TikTok Shop. Tuy nhiên, không ít trong số đó là hàng nhái, hàng kém chất lượng, vi phạm quyền sở hữu trí tuệ. Theo phản ánh từ người dùng, nhiều sản phẩm được quảng cáo là chính hãng nhưng khi nhận lại là hàng giả, hàng “made in China” không rõ nguồn gốc.

Chị Hoa, trước đây có một cửa hàng thời trang nhỏ, nay chuyển hướng sang bán online trên các nền tảng như Shopee, Lazada, TikTok Shop, cho biết: "Trên mạng thì muôn hình vạn trạng. Hàng nhái được chụp ảnh lung linh, mô tả hấp dẫn, thậm chí còn có cả 'chim mồi' vào bình luận khen lấy khen để. Người mua ở xa, chỉ nhìn qua ảnh, khó mà phân biệt được."

Các ứng dụng sàn TMĐT. Ảnh minh họa

Theo các tiểu thương có kinh nghiệm bán hàng trên sàn TMĐT, các đối tượng bán hàng giả thường sử dụng nhiều chiêu trò tinh vi. Họ có thể tạo nhiều gian hàng với tên gọi khác nhau, sử dụng hình ảnh sản phẩm chính hãng để quảng cáo nhưng lại giao hàng nhái, hàng kém chất lượng, hoặc trộn lẫn hàng thật với hàng kém chất lượng để qua mặt người mua và cả khâu kiểm duyệt của sàn.

Trên các sàn TMĐT, cuộc chiến chống hàng giả, hàng nhái dường như còn cam go hơn. Ảnh minh họa.

"Nhiều khi chúng tôi thấy một shop nào đó bán phá giá một cách bất thường, sản phẩm y hệt của mình nhưng giá rẻ không tưởng, là biết có vấn đề rồi," anh Tuấn, chủ một shop online chuyên đồ công nghệ, chia sẻ. "Mình báo cáo với sàn thì cũng phải chờ xử lý, mà trong thời gian đó họ đã bán được bao nhiêu hàng rồi. Xử lý xong shop này, họ lại lập shop khác. Như bắt cóc bỏ đĩa vậy."

Bà Thu Nga, một người tiêu dùng thường xuyên mua sắm ở cả chợ và trên mạng, chia sẻ: "Thật sự bây giờ mua gì cũng phải cẩn thận. Ra chợ thì còn được nhìn tận mắt, sờ tận tay, hỏi han người bán. Chứ mua online thì đúng là như chơi xổ số. Hình ảnh một đằng, nhận hàng một nẻo là chuyện thường. Nhiều khi thấy rẻ cũng ham, nhưng rồi lại sợ mua phải đồ dỏm."

Những nỗ lực của cơ quan chức năng

Trước thực trạng này, các cơ quan chức năng như Quản lý thị trường, Công an kinh tế, Hải quan đã và đang nỗ lực triển khai nhiều biện pháp đấu tranh. Nhiều đường dây sản xuất, buôn bán hàng giả quy mô lớn đã bị triệt phá.

Theo thông tin từ Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước ( Bộ Công thương, vào sáng 26/5, Phòng Nghiệp vụ Quản lý thị trường thuộc Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước tiến hành kiểm tra đột xuất Công ty TNHH Sản xuất và Kinh doanh Sơn Vân Nam, địa chỉ tại xóm Hoa Thám, xã La Phù, huyện Hoài Đức, TP Hà Nội.

Gần 10.000 đôi tất có dấu hiệu giả xuất xứ và nhãn hiệu tại Hà Nội.

Trên mặt sàn rộng hơn 300m², căn nhà cấp 4 được chia thành nhiều khu vực nhỏ với đường đi lắt léo, được Công ty TNHH Sản xuất và Kinh doanh Sơn Vân Nam sử dụng làm nơi sản xuất, đóng gói và hoàn thiện các sản phẩm, chủ yếu là tất chân.

Cơ sở sản xuất do ông N.P.S. (sinh năm 1976) làm chủ, được đăng ký thành lập từ năm 2012, với danh mục đăng ký kinh doanh gồm hàng chục ngành nghề khác nhau từ sản xuất trang phục dệt kim, hàng may sẵn, sản xuất sợi, bán buôn máy móc, thiết bị đến bán buôn gạo...

Tại thời điểm kiểm tra, mọi hoạt động sản xuất của cơ sở vẫn diễn ra bình thường. Với 32 máy dệt công nghiệp phục vụ cho việc sản xuất hàng hóa hoạt động tối đa công suất. Hàng chục nhân công, chủ yếu là người địa phương đang sắp xếp sản phẩm theo từng nhãn hiệu khác nhau để sẵn sàng đóng gói.

Tuy nhiên, bằng hoạt động nghiệp vụ, Đoàn kiểm tra phát hiện tại nhiều ngóc ngách của xưởng sản xuất cất giấu nhiều các sản phẩm mang thương hiệu UNIQLO, Slazenger … có dấu hiệu sản xuất hàng giả và giả mạo xuất xứ.

Xét thấy cơ sở có dấu hiệu sản xuất hàng giả, Phòng Nghiệp vụ Quản lý thị trường đã tiến hành mời PC03, Công an thành phố Hà Nội và Đội QLTT số 24, Chi cục QLTT thành phố Hà Nội phối hợp kiểm tra.

Đặc biệt, kiểm tra thực tế các máy đang sản xuất hàng hóa tại xưởng, Đoàn kiểm tra phát hiện trong dữ liệu của máy còn lưu các tiêu bản thể hiện nhiều thương hiệu khác nhau đã được cơ sở sản xuất trước đó.

Đoàn kiểm tra còn ghi nhận một lượng lớn tem, nhãn mác có dấu hiệu giả mạo nguồn gốc xuất xừ từ Hàn Quốc, Nhật Bản…

Tiến hành đối chiếu hóa đơn cơ sở cung cấp, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước tạm giữ một số lượng lớn nguyên liệu, nhãn mác, tem, cùng gần 10.000 đôi tất có dấu hiệu giả xuất xứ và nhãn hiệu và niêm phong toàn bộ các máy móc có dấu hiệu sản xuất hàng giả, để tiếp tục xác minh, nếu có dấu hiệu hình sự sẽ chuyển cho cơ quan công an để tiếp tục điều tra, xử lý đúng quy định của pháp luật.

Các sản phẩm chức năng được đăng tải tràn lan trên nền tảng thương mại điện tử.

Hay mới đây, Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) cho hay qua công tác hậu kiểm về thực hiện quy định đăng ký bản công bố và tự công bố, sản xuất, kinh doanh thực phẩm chức năng, cục phát hiện một số sản phẩm thực phẩm chức năng thuộc nhóm thực phẩm bảo vệ sức khỏe bán trên các sàn thương mại điện tử.

Cụ thể, qua công tác hậu kiểm về thực hiện quy định đăng ký bản công bố và tự công bố, sản xuất, kinh doanh thực phẩm chức năng, Cục An toàn thực phẩm phát hiện một số sản phẩm thực phẩm chức năng thuộc nhóm thực phẩm bảo vệ sức khoẻ: Omega 3-6-9 1600mg; Natto Kinase 4000fu; Estroven – Complete Multi – Sympton; Kirkland Glucosamine 1500mg & Chondroitin 1200mg; Glucosamine 1500mg With MSM 1500mg) đang được quảng cáo và kinh doanh trên sàn thương mại điện tử Lazada và các sản phẩm Omega 3-6-9 1600mg; Natto Kinase 4000fu; Estroven – Complete Multi – Sympton; Kirkland Glucosamine 1500mg & Chondroitin 1200mg; Glucosamine 1500mg With MSM 1500mg đang được quảng cáo và kinh doanh trên sàn thương mại điện tử Shopee mà chưa được cấp Giấy tiếp nhận đăng ký bản công bố sản phẩm.

Để đảm bảo sức khỏe và quyền lợi của người sử dụng cũng như việc sản xuất, kinh doanh thực phẩm chức năng tuân thủ theo quy định của pháp luật, Cục An toàn thực phẩm đã ban hành công văn yêu cầu Công ty TNHH Thương mại điện tử Lazada Việt Nam và Công ty TNHH Shopee nghiêm túc thực hiện tăng cường quản lý các sản phẩm thực phẩm chức năng, ngừng ngay việc kinh doanh, gỡ bỏ thông tin về sản phẩm nêu trên.

Cục đề nghị các công ty khẩn trương rà soát lại việc kinh doanh, giao dịch điện tử các sản phẩm thực phẩm chức năng.

Chỉ kinh doanh các sản phẩm thực phẩm chức năng đã được cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền cấp giấy tiếp nhận đăng ký bản công bố sản phẩm, hoặc được công bố trên Hệ thống thông tin dữ liệu cập nhật về an toàn thực phẩm theo quy định.

Đồng thời, báo cáo kết quả bằng văn bản gửi về Cục An toàn thực phẩm Bộ Y tế.

Còn nữa