Cửa hẹp trường chuyên: Cơ hội nào cho học sinh giỏi nhưng “không chuyên”?

Cùng với 600 chỉ tiêu của Trường Phổ thông Năng khiếu (ĐH Quốc gia TP.HCM), trên địa bàn TP.HCM chỉ còn khoảng 1.860 suất chuyên, trong khi có đến 5.550 thí sinh đăng ký dự thi.

Cánh cửa hẹp

Tỉ lệ chọi vào các trường chuyên năm nay vô cùng căng thẳng: 1/4,87 tại Lê Hồng Phong, 1/3,56 tại Trần Đại Nghĩa. Dù UBND TP.HCM cho phép hai trường này tăng chỉ tiêu thêm 20%, thì “cửa vào” trường chuyên cũng không mở ra nhiều hơn bao nhiêu. Việc mở rộng đối tượng dự thi là học sinh các tỉnh khác ngoài TP.HCM cũng thêm áp lực cạnh tranh.

Nhiều học sinh đạt điểm cao, có học lực giỏi vẫn có thể bị loại trong “cuộc đua” trường chuyên. Đơn giản vì không nằm trong top đầu của một cuộc cạnh tranh mà xác suất vào được vốn đã quá nhỏ. Vậy học sinh giỏi nhưng không đỗ chuyên - liệu có thực sự kém hơn? Và đâu là lựa chọn thay thế phù hợp?

Theo chia sẻ từ nhiều chuyên gia tư vấn tuyển sinh tại TP.HCM, điều nguy hiểm nhất với học sinh giỏi nhưng rớt chuyên không nằm ở kết quả điểm thi, mà nằm ở cách các em gán ý nghĩa cho kết quả đó.

ThS tâm lý Nguyễn Thị Tâm phân tích không ít học sinh mang trong mình kỳ vọng rất lớn từ cha mẹ và cả chính bản thân. Khi không đỗ, các em không chỉ buồn, mà thực sự đau đớn vì nghĩ mình… đã không còn được gọi là 'giỏi'. Nếu cảm giác đó kéo dài mà không được xử lý đúng cách, nó có thể đánh gãy cả động lực học tập lẫn niềm tin vào bản thân.

Các chuyên gia cho rằng phụ huynh giữ vai trò then chốt trong việc tái định nghĩa thành công cho con sau cú rớt chuyên. Nếu người lớn vô tình khẳng định rằng “vào được trường chuyên mới là thành công”, thì việc trượt trở thành thất bại cá nhân với những đứa trẻ từng được xem là “con ngoan, trò giỏi”, thất bại này rất dễ bị phóng đại thành khủng hoảng.

Thay vào đó, cha mẹ cần truyền đi một thông điệp khác: giỏi không nhất thiết phải là giỏi theo khuôn khổ. Không vào trường chuyên không có nghĩa là không có tương lai học thuật đỉnh cao.

Ngoài ra, các chuyên gia giáo dục cũng nhấn mạnh: điều học sinh cần sau cú rớt là một định hướng mới có chiều sâu, chứ không phải đơn thuần “chuyển sang trường thường”. Đó là lý do vì sao ngày càng nhiều gia đình bắt đầu cân nhắc các mô hình học thuật quốc tế, nơi học sinh không bị đóng khung bởi một kỳ thi, mà được phát triển theo lộ trình dài hạn, hướng tới đại học toàn cầu.

Quan trọng là môi trường phát triển

Một trong những chương trình đang được phụ huynh và học sinh giỏi quan tâm là Tú tài Úc SACE tại Nam Úc Scotch AGS. Đây là chương trình trung học phổ thông quốc tế được Hội đồng SACE bang Nam Úc cấp bằng, có giá trị toàn cầu và được hơn 160 đại học hàng đầu công nhận từ University of Melbourne, Sydney, Monash, đến các trường tại Mỹ, Anh, Canada, Hà Lan, Nhật Bản...

Nam Úc Scotch AGS không tổ chức kỳ thi tuyển đầu vào “khắc nghiệt”. Thay vào đó, học sinh được tuyển chọn qua hồ sơ học tập và phỏng vấn, rồi bắt đầu hành trình học tập cá nhân hóa theo nhóm ngành: Kỹ thuật, Y khoa, Kinh doanh, Nghệ thuật.

Ngay từ lớp 10, học sinh đã học môn Thực hành nghiên cứu, tiền đề cho kỹ năng học thuật bậc đại học. Các môn Toán, Anh hay những Dự án được tích hợp theo hướng phát triển tư duy phản biện, năng lực giải quyết vấn đề, sáng tạo, và giao tiếp học thuật. Trong suốt ba năm học, học sinh được đồng hành bởi cố vấn học thuật cá nhân, vai trò vừa là người hướng dẫn chuyên môn, vừa là người dẫn lối tinh thần.

N.T.Đ, học sinh lớp 12 Trường Nam Úc Scotch AGS, nhận được thư mời nhập học theo diện tuyển sinh sớm từ Đại học Case Western Reserve (Mỹ) - một trong những trường đại học hàng đầu của bang Ohio năm 2025. Tại đây, Đ. sẽ theo đuổi chương trình cử nhân ngành Kỹ thuật.

Đối với Đ., hành trình theo học chương trình Tú tài Úc là một bước ngoặt quan trọng, không những giúp bạn chạm tới cánh cửa đại học danh tiếng, mà còn trang bị hệ thống kỹ năng vững chắc để học tốt ở bậc cao hơn.

Xuyên suốt những năm phổ thông, hầu hết các môn học tại Nam Úc Scotch AGS đều yêu cầu học sinh thực hiện báo cáo, khảo sát hoặc nghiên cứu chuyên đề. Đ. được hướng dẫn cách tìm kiếm và phân tích tài liệu, kỹ năng thiết yếu trong môi trường học thuật quốc tế.

Đặc biệt, các môn khoa học trong chương trình luôn đặt ra yêu cầu cao về tư duy và khả năng thực hiện những bước cơ bản trong nghiên cứu. Đ. thừa nhận ban đầu đó là thử thách không nhỏ, nhưng việc kiên trì vượt qua đã giúp bạn rèn luyện một năng lực quan trọng cho hành trình học đại học sắp tới.

Một trong những môn học mà Đ. yêu thích nhất là Specialist Mathematics – môn toán chuyên sâu trong chương trình Tú tài Úc. Các nội dung trong môn học này có nhiều điểm tương đồng với toán cao cấp ở bậc đại học, tạo nền tảng kiến thức vững chắc cho ngành học kỹ thuật mà bạn đã chọn.

“Với định hướng theo đuổi ngành Kỹ thuật, việc được học toán chuyên sâu từ sớm là một lợi thế lớn, bởi đây sẽ là công cụ mà em dùng rất nhiều trong tương lai”, Đ. chia sẻ.

Hiện tại, nhà trường đang chào đón những thế hệ học sinh tài năng tiếp theo tham gia vào chương trình AGS Talent - Tú tài Úc dành cho học sinh giỏi với những suất học bổng hấp dẫn lên đến 70% dành riêng cho học sinh lớp 10 có hồ sơ nổi bật và vượt qua vòng phỏng vấn.

Tìm hiểu thêm về chương trình AGS Talent của trường Nam Úc Scotch AGS.