Chuyên gia khí tượng cảnh báo: Lốc xoáy nhỏ nhưng sức tàn phá lớn

Theo báo cáo ban đầu của các tỉnh, thành phố Lào Cai, Sơn La, Phú Thọ, Tuyên Quang, Lạng Sơn, Cao Bằng, Thái Nguyên, Quảng Ninh, Hải Phòng, Hưng Yên, Ninh Bình, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Trị, Huế, Đà Nẵng, tính đến 19h ngày 29/9, bão số 10 và mưa lũ, sạt lở, dông lốc đã khiến 19 người chết. Trong đó, Sơn La 1 người do sạt lở đất; Lạng Sơn 1 người do sạt lở đất; Hưng Yên 2 người do giông, lốc; Ninh Bình 9 người do giông, lốc; Nghệ An 1 người bị đuối nước; Huế 1 người bị nước cuốn trôi; Thanh Hóa 2 người do cây đổ và bị sập nhà; Hà Tĩnh 1 người bị ngã khi sửa nhà; Đà Nẵng 1 người chết do đã tìm thấy thi thể người bị lũ cuốn); 13 người mất tích (Sơn La 1 người; Quảng Trị: 12 người); 82 người bị thương (Lào Cai 2, Quảng Ninh 9, Hải Phòng 9, Hưng Yên 11, Ninh Bình 24, Thanh Hóa 2, Hà Tĩnh 15, Quảng Trị 9, TP. Huế 1).

8 lao động trên tàu BĐ 97258 TS tại Gia Lai mất liên lạc với gia đình vào lúc 20h13 ngày 27/9, tại khu vực cách bờ biển Gia Lai khoảng 110 hải lý.

Trao đổi với PV, ông Hoàng Phúc Lâm, Phó Giám đốc Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia cho biết, bão Bualoi có đặc điểm hoàn lưu phía bắc tâm bão mạnh và rộng hơn so với hoàn lưu phía nam. Đây cũng là điểm chung của đa số các cơn bão.

Do rìa phía bắc của các cơn bão thường là áp cao cận nhiệt đới nên khu vực này có ranh giới gradient khí áp lớn hơn, sự khác nhau giữa khối khí phía Bắc với khối khí trong vùng tâm bão lớn hơn về các đặc tính nhiệt độ, áp suất, và độ ẩm nên giao tranh của hai khối khí gây mưa dông thường nhiều hơn, gió thường mạnh hơn ở phía bắc tâm bão.

“Bão Bualoi khi đi vào khu vực Bắc Trung Bộ thì phần rìa phía Bắc nằm vùng đồng bằng Bắc Bộ nên đã xảy ra dông mạnh, nhiều ổ dông lớn đã hình thành trong sáng ngày 29/9 kèm theo đó là các cơn lốc xoáy đã được ghi nhận qua camera điện thoại người dân ở các địa phương như Ninh Bình, Hưng Yên, Hải Phòng…”, ông Lâm nói và cho biết các trận lốc xoáy này có quy mô rất nhỏ (vài chục tới vài trăm mét), thời gian xảy ra ngắn (vài phút tới vài chục phút) và thường chỉ được ghi nhận ở những vùng không gian rộng, như các cánh đồng, dọc các đường cao tốc và ít khi ghi nhận được trong thành phố do không gian chật hẹp hơn.

Theo ông Lâm, lốc xoáy xảy ra ở quy mô xảy ra nhỏ, nên ghi nhận được số lượng các cơn lốc chủ yếu là tình cờ, có thể do người đi đường, người dân chủ động quan sát và quay lại mới thấy, còn trên các hệ thống quan trắc của Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia chỉ ghi nhận được nếu xảy ra tại vị trí các trạm đo có quan trắc viên.

“Do quy mô lốc xoáy rất nhỏ, đường kính chỉ vài chục cho đến một hai trăm mét nên các radar, vệ tinh gần như là không thể nắm bắt được vị trí, hình hài của lốc xoáy. Do đó công tác đo đạc, quan trắc, dự báo lốc xoáy rất khó, chúng tôi chỉ có thể cảnh báo trong các cơn dông có khả năng xảy ra lốc xoáy”, ông Lâm nói.

Ông Lâm cũng cảnh báo, với các cơn lốc xoáy dù quy mô nhỏ nhưng tốc độ gió lại rất lớn, tương đương với gió trong bão và gió giật mạnh trong các cơn dông. Do vậy, thiệt hại về người, tài sản, cây cối, vật dụng bị cuốn theo cơn lốc rất nhiều, gây ra thiệt hại dọc theo đường di chuyển của lốc xoáy.

Ông Mai Văn Khiêm, Giám đốc Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia cho biết về mặt bản chất hiện tượng lốc xoáy cũng là một cơn bão nhưng ở quy mô rất nhỏ, nhỏ hơn bão rất nhiều, cả về mặt kích thước, không gian, thời gian tồn tại.

“Đối với những cơn bão cũng hình thành xoáy như vậy nhưng duy trì trong thời gian dài, quy mô không gian lớn thì chúng ta có vệ tinh, radar, mô hình tính toán biết được hình hài, cấu trúc của bão, khi đó chúng ta phân tích, theo dõi thì có thể dự báo được. Còn đối với dông, lốc xoáy xảy ra trong phạm vi phạm hẹp, nhỏ nên chúng ta chỉ quan trắc bằng mắt thường”, ông Khiêm nói.

Theo ông Khiêm, hiện nay, khoa học khí tượng chỉ cảnh báo khả năng xảy ra lốc xoáy, vòi rồng, mưa đá trong điều kiện có các đám mây dông rất mạnh, được hình thành môi trường nóng, ẩm, bất ổn định lớn. Khoa học hiện nay chỉ có thể đưa ra được cảnh báo như vậy chứ chưa đưa được dự báo vị trí, cường độ hay diễn biến của các lốc xoáy, vòi rồng.