Choáng: Gốc tre bờ rào giá vài chục nghìn được "phù phép" thành bonsai trăm triệu, đại gia xếp hàng săn lùng

Cây tre từ lâu đã trở thành hình ảnh quen thuộc và gần gũi với người dân Việt Nam từ bao đời nay. Dù ở làng quê, ven biển, hay những vùng núi cao, chúng ta đều dễ dàng bắt gặp những bụi tre xanh rì, mọc thành hàng, thậm chí là cả rừng tre bạt ngàn.

Tre thường được trồng để thu hoạch măng, thân hoặc lá, tùy thuộc vào giống tre. Măng tre tươi có giá khá phải chăng, dao động từ vài nghìn đến vài chục nghìn đồng mỗi kilôgam, trong khi mỗi cây tre cũng chỉ có giá từ 20.000 đến 80.000 đồng.

Tuy nhiên, gần đây, một xu hướng mới đã xuất hiện khi những người yêu cây cảnh đã "phù phép" những gốc tre dân dã thành những chậu tre bonsai nghệ thuật. Những tác phẩm này không chỉ mang vẻ đẹp độc đáo mà còn đáp ứng nhu cầu trang trí nhà cửa, sân vườn của những ai có niềm đam mê cây cảnh.

Tác phẩm tre bonsai cùng anh Nguyễn Sỹ Luân. Ảnh: Báo Bắc Giang.

Điển hình cho xu hướng này là vườn tre bonsai của anh Nguyễn Sỹ Luân (sinh năm 1995) tại thôn Bảo An, xã Hoàng An, huyện Hiệp Hòa (Bắc Giang). Vườn của anh Luân hiện đang sở hữu hàng nghìn chậu tre bonsai với đủ hình dáng và kích thước, tạo nên một không gian xanh mát và đầy tính nghệ thuật.

Chia sẻ trên Báo Bắc Giang, anh Nguyễn Sỹ Luân, Giám đốc Hợp tác xã Vườn Chum, cho biết, anh vốn đam mê cây cảnh từ nhỏ nên sau nhiều năm làm nghề và kinh doanh các sản phẩm gốm Phù Lãng (Bắc Ninh), anh có điều kiện theo đuổi thú chơi cây cảnh.

Trong số rất nhiều loài cây, anh Luân đặc biệt bị cuốn hút bởi tre – loài cây tuy thân gầy, lá mỏng manh nhưng lại sở hữu sức sống mãnh liệt và bền bỉ. Anh Luân tự hào chia sẻ về ý nghĩa của loài cây đặc trưng này đối với làng quê Việt Nam: "Cây tre tượng trưng cho sự kiên cường, dẻo dai và bất khuất. Từ truyền thuyết Thánh Gióng, ông cha ta đã biết dùng tre để diệt giặc. Trải qua các cuộc kháng chiến, lũy tre làng vừa là nguyên liệu làm vũ khí, vừa che chở cho quân và dân ta. Cuộc sống của biết bao người dân nông thôn đều gắn liền với đồng ruộng và lũy tre..."

Ban đầu, với số vốn ít ỏi, anh Luân đặt mua một lượng lớn phôi tre từ những người "săn" cây rừng về giâm và trồng. Thế nhưng, gần như toàn bộ số tre đó đều chết. Dù vậy, anh không hề nản lòng, mà quyết định vay mượn người thân để tiếp tục theo đuổi đam mê.

Trải qua nhiều thất bại, anh Luân cuối cùng cũng nhận ra vấn đề: trong quá trình vận chuyển, phần đất bọc quanh gốc phôi tre thường bị khô cứng. Tre lại là loài thân thảo, thoát nước nhanh, nên nếu không biết cách tưới và để lộ rễ, gốc sẽ bị xốp và thối. Từ đó, anh bắt đầu mày mò, tìm kiếm công thức trồng và chăm sóc tre bonsai phù hợp. Mỗi khi phôi tre được chuyển về, anh đều tỉa bớt rễ già, sau đó trộn đất với xơ dừa để ủ ẩm gốc trước khi trồng ra đất vườn cho rễ phát triển.

Hình ảnh tác phẩm Ngũ Long Giáng Thế. Ảnh: VTV News.

Tuy nhiên, việc giữ cho gốc tre sống lâu đã khó, nhưng việc sáng tạo trên thân tre còn khó khăn hơn nhiều. Như câu thơ "Nòi tre đâu chịu mọc cong, chưa lên đã nhọn như chông lạ thường" đã nói, việc uốn thân tre để tạo dáng bonsai trong chậu quả thực không hề dễ dàng.

Anh Luân cho biết, việc tạo tác tre bonsai của anh thường dựa trên những thế "kỳ hoa, dị thảo" tự nhiên của cây. Đặc biệt, trước khi ủ mầm và tạo dáng, mỗi gốc tre đều được anh hình dung vị trí trưng bày tương lai như bàn trà, phòng khách hay sân vườn để có hướng chăm sóc và tỉa tót phù hợp. Một điểm độc đáo của tre cảnh là mỗi cây mang một hình dáng riêng biệt, không trùng lặp. Anh Luân cũng nhấn mạnh rằng không thể cấy ghép mà phải chờ mắt mầm đâm chồi để tạo tán.

Anh Luân chia sẻ thêm về tiêu chí đánh giá một cây tre bonsai đẹp: "Một cây tre bonsai đẹp phải đạt tiêu chí 'củ bệ, thân kỳ, nguyên hình' – nghĩa là củ rễ to, thân cây độc đáo, lạ mắt và giữ được dáng vẻ nguyên thủy. Với tôi, cây còn cần có lá nhỏ, dăm dày và có gai; thân tre có đốt ngắn, đốt dài, 'co duỗi' linh hoạt." Anh tin rằng để thổi hồn vào tác phẩm, người nghệ nhân không chỉ cần đôi tay khéo léo mà còn phải biết "lắng nghe tiếng nói" của cây. "Ngay từ khi gốc tre mới nhú chồi, tôi thường liên tưởng cây giống với nhân vật nào trong thơ, truyện cổ để tạo tác theo," anh Luân bộc bạch.

Sau khi cây tre đã xanh tốt, với kỹ năng gốm có sẵn, anh Luân bắt đầu tạo hình bằng cách đặt tre bonsai vào chum và bình. Điều thú vị là ngay cả những chiếc bình vỡ, lỗi tưởng chừng bỏ đi lại trở thành những chậu cây bonsai độc đáo và bắt mắt khi kết hợp với tre.

Trải qua nhiều năm dồn hết tâm huyết, khu vườn của anh Luân giờ đây tự hào sở hữu hàng chục loại cây cảnh đa dạng như tùng, cúc, trúc, mai, lan, hồng... nhưng điểm nhấn đặc biệt nhất là hơn một nghìn cây tre bonsai với muôn vàn kiểu dáng khác nhau.

Anh Luân đặt tên cho khu vườn lớn này là Vườn Chum và đã thành lập một hợp tác xã với gần 10 thành viên, cùng nhau phát triển nghề gốm và trồng cây cảnh. Nổi bật trong vườn là những tác phẩm tre bonsai đầy tính nghệ thuật, mỗi cây đều được gắn với một tích truyện hay tác phẩm văn học cổ. Nhiều sản phẩm từ Hợp tác xã Vườn Chum đã được các nghệ nhân cây cảnh nổi tiếng đánh giá cao và mời tham gia các triển lãm, sự kiện quan trọng. Điển hình là tác phẩm "Ngũ long giáng thế" đã vinh dự nhận giải tại triển lãm Bonsai Tre Việt Nam lần thứ nhất diễn ra tại Hà Nội.

Các sản phẩm của anh Luân được ưa chuộng không chỉ bởi kiểu dáng đẹp, độc đáo mà còn vì quá trình tạo hình và chăm dưỡng cây đều đảm bảo yếu tố thân thiện với môi trường. Những tác phẩm từ tre mang lại giá trị kinh tế cao, với mỗi gốc tre bonsai có giá từ vài trăm nghìn đến vài triệu đồng, thậm chí có những cây đạt mức giá 40-50 triệu đồng.

Cũng nổi tiếng trong giới chơi bonsai tre, anh Phạm Quốc Huy, sống ở TP.Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh thường đi tìm mua phôi tre (phần gốc tre có rễ) của nông dân về làm bonsai để bán kiếm thêm thu nhập.

Một góc phôi tre của anh Phạm Quốc Huy. Ảnh: Thanh Niên.

Anh Huy kể lại trên Thanh Niên: "Vào năm 2022, mình vô tình biết đến bonsai tre thông qua mạng xã hội. Cây có phần phôi đẹp, hình thù độc đáo tựa những bonsai lâu năm, thân rũ rượi, mềm mại. Và sau một thời gian tìm hiểu mình nhận ra tiềm năng của phôi cũng như bonsai tre không tốn công chăm sóc trong quá trình nuôi dưỡng, nên mình đã mở rộng số lượng trồng để nâng cao thu nhập".

Theo anh Huy, để có được bonsai đẹp anh phải chịu khó đi mua phôi tre của bà con ở vùng sâu, vùng xa.

"Để bonsai tre có giá trị cao mình phải lựa chọn phôi có màu xanh của bánh tẻ, không quá non hoặc quá già, đặc biệt ít sâu bệnh. Sau khi đem về, mình tỉa bớt những phần rễ già, để rễ non có không gian phát triển sau này. Lưu ý, tránh tỉa toàn bộ, giữ lại những rễ còn sống, không dập nát", anh Huy nói.

Được biết, anh Huy bán bonsai tre giá từ vài triệu đến hàng chục triệu đồng/cây. "Dáng phôi càng độc lạ thì mình bán được giá càng cao, có những bonsai tre phần đế hình thù gồ ghề, được tạo tác bởi thiên nhiên hay do mọt ăn thì lên đến 100 triệu đồng/cây", anh Huy nói.