Bầu cử giữa nhiệm kỳ Mỹ: Chiến thắng của đảng Dân chủ tại Thượng viện có ý nghĩa thế nào?

Bất chấp sức ép chính trị và các xu hướng lịch sử rằng cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ thường có lợi cho đảng không cầm quyền, đảng Dân chủ đã giữ được quyền kiểm soát Thượng viện vào tối 12/11 (gờ địa phương) với sự tái đắc cử của Thượng nghị sĩ Catherine Cortez Masto tại Nevada (Mỹ).

Dù sự chênh lệch tại Thượng viện được đánh giá là vô cùng mỏng manh và không đảm bảo số lượng cần thiết để thông qua luật lớn nhưng diễn biến này vẫn là một sự cứu cánh cho Tổng thống Joe Biden, hạn chế sự cản trở từ đảng Cộng hòa với chương trình nghị sự của ông, cũng như những ý định cản trở hoặc bãi nhiệm ông hay các thành viên khác trong chính quyền.

Nếu đảng Dân chủ có thể tiếp tục giữ vững cả quyền kiểm soát Hạ viện (một kịch bản khó xảy ra), điều đó sẽ tiếp thêm sức mạnh cho ông chủ Nhà Trắng, giúp ông thông qua được nhiều chương trình nghị sự hơn trong 2 năm còn lại nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên. 

Thắng lợi của đảng Dân chủ tại Thượng viện mang lại chỗ đứng quan trọng cho Tổng thống Joe Biden. Ảnh: NYTimes 

Tuy nhiên, theo New York Times, ngay cả khi đảng Dân chủ để mất Hạ viện, quyền kiểm soát của họ tại Thượng viện vẫn sẽ mang đến cho ông Biden một chỗ đứng quan trọng.

Trong đó, đảng Dân chủ vẫn giữ quyền xác nhận những đề cử tư pháp mà tổng thống đưa ra, bao gồm đề cử thẩm phán liên bang. Ngoài ra, quyền kiểm soát Thượng viện cũng giúp đảng Dân chủ đảm báo khả năng cản trở những dự luận do đảng Cộng hòa thông qua ở Hạ viện, mà có thể gây tổn hại tới chương trình nghị sự hoặc gây khó khăn cho sự nghiệp chính trị của ông Biden.

Trong cuộc họp báo ở New York (Mỹ) ngày 13/11, Thượng nghị sĩ Chuck Schumer, lãnh đạo phe đa số Thượng viện, đã kêu gọi đảng Cộng hòa hợp tác để thông qua nhiều dự luận hơn dưới thời ông Joe Biden. Ông lưu ý rằng 2 đảng đã làm việc cùng nhau trên nhiều lĩnh vực trong năm qua dựa trên một số điều luật quan trọng.

Cụ thể, ông Schumer cho biết: "Đảng Cộng hòa có một sự lựa chọn. Họ có thể tiếp tục để MAGA (nhóm ủng hộ cựu Tổng thống Donald Trump) dẫn đầu và đi đến những thất bại như đã qua hoặc những người không thuộc MAGA có thể hợp tác với chúng tôi để giải quyết những vấn đề thật sự quan trọng với người Mỹ".

Ông Schumer nói rằng kết quả bầu cử giữa nhiệm kỳ là "lời kêu gọi thức tỉnh" từ cử tri Mỹ với các đảng viên Cộng hòa. 

Thượng nghị sĩ Catherine Cortez Masto tái đắc cử tại Nevada. Ảnh: NYTimes 

Trong khi đảng Dân chủ ăn mừng chiến thắng sít sao của họ, đảng Cộng hòa tại Thượng viện cũng đang đối mặt với những chia rẽ trong nội bộ. Cụ thể, lãnh đạo Cộng hòa tại Thượng viện, ông Mitch McConnell, đang vấp phải sự chỉ trích từ một nhóm nhỏ cánh phải trong nhóm của ông. Sự phản đối này không đủ lớn để lật đổ ông McConnell nhưng đã phản ánh những ảnh hưởng mà đảng Cộng hòa đang phải chịu đựng.

Hiện tại, kết quả cuộc bầu cử tại Georgia vẫn chưa ngã ngũ. Trong đó, bang Georgia sẽ tổ chức vòng bầu cử phụ vào ngày 6/12 tới do cả 2 ứng viên đều không đạt được tối tiểu 50% số phiếu bầu để giành chiến thắng. Nếu Thượng nghị sĩ Dân chủ Raphael Warnock để mất ghế vào tay đối thủ đảng Cộng hòa, Thượng viện sẽ ở thế cân bằng 50-50, chưa tính ghế chủ tịch Thượng viện của phó Tổng thống Kamala Harris. 

Tuy nhiên, theo New York Times, ngay cả khi Thượng viện ở thế cân bằng 50-50, điều đó cũng đủ để giúp đảng Dân chủ bảo vệ Tổng thống Biden và giữ đảng Cộng hòa ở thế phòng thủ.

Các đảng viên đảng Dân chủ tại Thượng viện sẽ có thể chặn các dự luật mang thông điệp chính trị được thông qua bởi các đảng viên Cộng hòa tại Hạ viện và phản hồi bằng các thông điệp khác của riêng họ, bỏ phiếu cho chương trình nghị sự của họ và làm nổi bật sự đối lập của đảng Cộng hòa. 

Đồng thời, các đảng viên Cộng hòa ở Thượng viện sẽ không thể đưa ra dự luật ép đảng Dân chủ tham gia một cuộc bỏ phiếu khó khăn với tổng thống. Quyền kiểm soát của đảng Dân chủ ở Thượng viện đảm bảo rằng một ứng cử viên do ông Biden đề cử vào Tòa án Tối cao sẽ được xem xét nếu có vị trí trống. 

Được biết, Thượng viện có vai trò thông qua đề cử của khoảng 1.200 vị trí trong chính phủ. Dưới thời Tổng thống Biden, Thượng viện đã thông qua 465 ứng viên do ông đề cử và vẫn còn khoảng 124 ứng viên chưa được thông qua. 

Minh Hạnh (Theo New York Times, Forbes)