Chiếc ghế trống tại cuộc họp thường niên của NATO hé lộ những rạn nứt âm ỉ?

Theo Wall Street Journal, trong bối cảnh xung đột Nga - Ukraine vẫn diễn biến phức tạp, những động thái gần đây từ Mỹ nhằm thúc đẩy đàm phán hòa bình đã không chỉ gây ra sự chia rẽ mà còn làm dấy lên những nghi ngờ sâu sắc về cam kết của Washington đối với NATO - nền tảng thống nhất của phương Tây kể từ sau Thế chiến II.

Tuần này, một bức tranh đối lập đã làm gia tăng những nghi ngờ trên. Một mặt, đặc phái viên Nhà Trắng Steve Witkoff có mặt tại Moscow để tham dự vòng đàm phán hòa bình mới nhất về cuộc chiến ở Ukraine. Đây là chuyến thăm thứ 6 của ông Witkoff tới Moscow trong năm nay, trong khi ông vẫn chưa đến thăm Ukraine.

Mặt khác, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio lại vắng mặt tại cuộc họp 2 năm một lần của các Bộ trưởng ngoại giao NATO và cử một cấp phó đi thay.  

Sự vắng mặt này, đặc biệt trong lúc đàm phán hòa bình Ukraine đang diễn ra, khiến nhiều nhà lãnh đạo châu Âu đặt câu hỏi liệu các ưu tiên của Washington có còn phù hợp với châu Âu hay không.

Mặc dù phía Mỹ giải thích rằng ông Marco Rubio đã tham dự họp hành đủ nhiều với các đồng minh NATO, nhưng báo chí bàn tán rằng có lẽ bất đồng mới là lý do xác đáng giải thích cho sự vắng mặt của ông.

Sự vắng mặt hiếm hoi của ông Rubio tại một cuộc họp của NATO rơi vào thời điểm sau khi đề xuất của Tổng thống Donald Trump nhằm chấm dứt xung đột, bị một số đồng minh châu Âu và Canada chỉ trích hồi tháng trước, vì cho rằng có nội dung chưa đảm bảo đủ cam kết cho Ukraine.

Theo Thế Giới & Việt Nam, vấn đề tăng ngân sách quốc phòng NATO cũng khiến Washington và Brussels bất hòa. Dù NATO đã thống nhất tăng ngân sách quốc phòng lên 5% GDP nhưng chưa ai biết việc thực thi sẽ diễn ra như thế nào. Trong khi một số nước như Ba Lan tỏ ra sốt sắng và đã gần đạt mức chi như cam kết, thì có nước như Tây Ban Nha lại tỏ ra miễn cưỡng

Mỹ cũng tỏ ra không hài lòng với chính sách mua sắm quốc phòng từ quỹ 150 tỷ Euro của Liên minh châu Âu (EU). Việc Ủy ban châu Âu (EC) đề nghị ưu tiên các nhà sản xuất quốc phòng châu Âu khiến Washington lo ngại các công ty Mỹ sẽ bị hạn chế tham gia vào thị trường vũ khí châu Âu.

Tuy nhiên, Tổng Thư ký Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) Mark Rutte đã lên tiếng trấn an,  nhấn mạnh rằng Ngoại trưởng Rubio có lịch trình bận rộn.

Tổng Thư ký NATO đồng thời cho biết những nội dung gây tranh cãi trong đề xuất ban đầu đã được điều chỉnh đáng kể để giải tỏa các quan ngại của châu Âu.

Ngoài ra, ông Rutte tái khẳng định rằng hòa bình ở Ukraine sẽ cần sự tham gia liên tục của Mỹ. Tổng Thư ký NATO cũng không ngần ngại dành lời khen ngợi cho Tổng thống Trump.

"Chỉ có một người trên toàn thế giới đã có thể phá vỡ thế bế tắc trong cuộc chiến Ukraine, đó chính là Tổng thống Mỹ Donald J. Trump – và ông ấy đã làm được", ông Rutte nói.

Ông khẳng định ông Trump vẫn "đang rất tích cực tham gia" vào tiến trình hòa bình cho đến ngày hôm nay, và điều đó cực kỳ quan trọng bởi Mỹ là "đồng minh lớn nhất trong NATO và quốc gia mạnh nhất Trái Đất".

Dù vậy, ông cũng lưu ý rằng triển vọng Ukraine gia nhập NATO hiện chưa khả thi về mặt chính trị, vì cần có sự đồng thuận tuyệt đối của 32 nước thành viên, vốn chưa đạt được. Ngoài lập trường của Mỹ, Hungary và Slovakia cũng phản đối kế hoạch kết nạp Ukraine.