Ngày 11/11, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật Thi hành án dân sự (sửa đổi); dự án Luật Giám định tư pháp (sửa đổi).
Sẽ cắt giảm tới 80% thủ tục hành chính
Cuối phiên thảo luận, phát biểu làm rõ một số vấn đề đại biểu quan tâm, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết, các đại biểu có ý kiến nhiều về mô hình tổ chức hệ thống thi hành án dân sự.
Qua 4 tháng hoạt động, Bộ trưởng Bộ Tư pháp khẳng định, việc phối hợp giữa cơ quan điều tra với Viện kiểm sát và Tòa án nhân dân không có vướng mắc. Cũng giống như chính quyền địa phương 2 cấp, đây là một chủ trương rất đúng.
Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh (Ảnh: Media Quốc hội).
Theo Bộ trưởng, cơ quan thi hành án dân sự khu vực đã được đặt tương đồng và thống nhất với 355 Tòa án nhân dân và Viện kiểm sát nhân dân khu vực.
Trong đó, thống nhất về số lượng, phạm vi, thẩm quyền hoạt động, địa điểm đặt trụ sở và tương đồng về tên gọi.
Hiện nay, không có cơ quan điều tra khu vực, tuy nhiên Bộ trưởng cho biết vẫn phối hợp rất chặt chẽ. Dù hiện không có cấp thi hành án dân sự khu vực nhưng vẫn có phòng thi hành án dân sự khu vực, bảo đảm tốt thẩm quyền về hoạt động tư pháp và phối hợp với các cơ quan tố tụng.
Thứ nhất, sau 4 tháng hoạt động, các chỉ tiêu Quốc hội giao cho số việc và số tiền đều vượt mặc dù số lượng tuyệt đối rất lớn, nhất là những vụ án, đại án như Tân Hoàng Minh, Vạn Thịnh Phát đều vượt.
Thứ hai, đã tổ chức thay đổi toàn diện công tác tổ chức điều hành và phương thức hoạt động của hệ thống thi hành án dân sự theo hướng mạnh mẽ, chuyển đổi số.
Hiện nay, đang triển khai một loạt những phần mềm ra quyết định thi hành án, phần mềm biên lai điện tử.
Trong đó, đã có 75.455 quyết định thi hành án được thực hiện trên phần mềm, không thực hiện trên bản giấy; phát hành trên 375.000 biên lại điện tử và tương đương với số tiền là 33.700 tỷ đồng.
Hiện nay, Bộ đang tiếp tục xây dựng các phần mềm tổ chức thi hành án để thực hiện toàn bộ các tác nghiệp thi hành án trên môi trường điện tử và xây dựng các nền tảng số.
Bộ trưởng cho biết: "Vừa rồi vụ Vạn Thịnh Phát chỉ cần đúng một nút nhấn là có hơn 8.800 tỷ đồng đã được gửi vào tài khoản của hơn 40.000 trái chủ".
Trước đây, với hơn 40.000 trái chủ thì 40.000 bản giấy đến từng nơi. Theo Bộ trưởng, việc thay đổi về chuyển đổi số này đã giúp thay đổi toàn bộ phương thức hoạt động của thi hành án dân sự khu vực.
Theo Bộ trưởng, trong dự án luật, trưởng thi hành án dân sự không chỉ là một chức danh hành chính mà là một chức danh tư pháp, là chấp hành viên trưởng.
Trong Luật Thi hành án dân sự (sửa đổi) đã cắt giảm tới 80% thủ tục hành chính, 20% còn lại đang đơn giản hóa và trên thực tế sẽ cắt giảm. Sẽ dự kiến giảm 30% về thời gian và 13% chi phí tuân thủ tính trên một việc có đầy đủ các thủ tục về trình tự pháp lý phát sinh. Việc này có thể cân, đo, đong, đếm được ngay.
Tăng cường quản lý Nhà nước để tránh lạm dụng
Về dự án Luật Giám định tư pháp (sửa đổi), Bộ trưởng cho biết cơ quan soạn thảo đồng tình với chủ trương mở rộng xã hội hóa lĩnh vực này, phù hợp với tinh thần Nghị quyết 27 của Trung ương.
Dự thảo luật đã mở rộng phạm vi hoạt động của văn phòng giám định tư pháp trong các lĩnh vực có nhu cầu lớn và thường xuyên như tài chính, ngân hàng, xây dựng, cổ vật, bản quyền tác giả.
Quang cảnh phiên họp (Ảnh: Media Quốc hội).
Tuy nhiên, việc mở rộng phải đảm bảo nguyên tắc vừa tạo điều kiện cho khu vực tư nhân tham gia, vừa tăng cường quản lý Nhà nước để tránh lạm dụng.
Riêng các chuyên ngành nhạy cảm như ADN, tài liệu kỹ thuật số, dấu vết đường vân, phạm vi giám định ngoài công lập chỉ giới hạn trong tố tụng hình sự do liên quan trực tiếp đến quyền con người.
Đối với đề xuất mở rộng xã hội hóa sang các lĩnh vực như môi trường, dược phẩm, an toàn thực phẩm, Bộ Tư pháp cho rằng cần nghiên cứu kỹ lưỡng hơn do số vụ việc giám định trong các lĩnh vực này hiện còn rất thấp.
Thay mặt cơ quan chủ trì soạn thảo, Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh trân trọng cảm ơn những ý kiến tâm huyết, trách nhiệm của các đại biểu Quốc hội và cam kết sẽ tiếp tục tiếp thu, chỉnh lý để hoàn thiện hai dự thảo luật trước khi trình Quốc hội xem xét, thông qua.