Châu Á vừa trải qua “tháng 4 nóng nhất”, điều gì sẽ xảy ra tiếp theo?

Theo South China Morning Post, trong 3 năm qua, hiện tượng thời tiết trái ngược với El Nino được gọi là La Nina, thường làm nhiệt độ toàn cầu giảm nhẹ đã xuất hiện. Tuy nhiên, các nhà khoa học khí hậu dự báo sự trở lại của El Nino vào năm 2023, kèm theo các yếu tố khô nóng, dễ xảy ra hỏa hoạn.

Hiện tại, các nhà khí tượng học đang cảnh báo về các kỷ lục nhiệt độ trên khắp châu Á trong năm 2023, khi khu vực này ở trong tình trạng ngột ngạt do những đợt nắng nóng khắc nghiệt và phải đối mặt với một tương lai nóng đến mức vượt khả năng ứng phó.

Nhiệt độ lên đến mức 50 độ C tại các vùng của Thái Lan vào tháng 4/2023. Tại Ấn Độ, ít nhất 13 người tử vong do say nắng và hàng chục người phải nhập viện khi nhiệt độ lên đến gần 45 độ C tại một sự kiên giữa tháng 4.

Trong khi đó, ở Trung Quốc, gần 1 năm kể từ đợt nắng nóng và hạn hán nghiêm trọng năm 2022, hơn 100 trạm thời tiết đã ghi nhận nhiệt độ cao kỷ lục vào tháng trước.

Tháng 4 nóng nhất tại châu Á

Trên toàn thế giới, 8 năm qua là khoảng thời gian nóng nhất được ghi nhận. Các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt đang trở nên phổ biến hơn. Các chuyên gia cảnh báo, tần suất cùng cường độ của các đợt nắng nóng sẽ chỉ tăng nhanh khi biến đổi khí hậu tiếp tục xảy ra.

Theo Tiến sĩ Wang Jingyu ở Viện Giáo dục Quốc gia Singapore, người nghiên cứu mô hình khí hậu và tương tác đất - khí quyển, tháng 4/2023 là “tháng 4 nóng nhất tại châu Á”. Ông cho rằng, sức nóng dữ dội đó là do hiện tượng El Nino sắp trở lại và những tác động của nó: lượng mưa giảm và nhiệt độ tăng.

Ngày 3/5, Tổ chức Khí tượng Thế giới của Liên Hợp Quốc dự báo có 80% khả năng El Nino sẽ xuất hiện vào tháng 10/2023 và 60% khả năng hiện tượng này phát triển ngay sau tháng 7/2023.

Người phụ nữ dùng tay che nắng trong một ngày nắng nóng ở Yangon (Myanmar) hồi tháng 4/2023. Ảnh: Xinhua

Vào tháng 4/2023, một bé trai 11 tuổi ở Malaysia đã từ vong vì say nắng và mất nước trong bối cảnh cảnh báo nhiệt độ cao ở một số quận, khi chỉ số nhiệt kế tăng vọt tới 40 độ C. Ít nhất 5 người khác cần được điều trị y tế.

Nhiệt độ ở Luang Prabang (Lào) đạt mức cao kỷ lục 42,7 độ C, trong khi nhiệt độ leo lên khoảng 45 độ C tại Myanmar.

Ở Bangladesh, đã có báo cáo về việc mặt đường tan chảy dưới thời tiết nắng nóng gay gắt tại thủ đô Dhaka. Trong khi đó, chính quyền các bang ở Ấn Độ đóng cửa trường học và các quan chức kêu gọi trẻ em ở nhà để tránh bị đau đầu và mệt mỏi.

Ông Benjamin Horton - Giám đốc Đài quan sát Trái Đất ở Đại học Công nghệ Nanyang (Singapore) cho rằng, một đợt nắng nóng có cường độ như vậy không thể chỉ do El Nino gây ra.

“Một điều gì đó khác cũng đang xảy ra. Trái Đất đang trở nên ấm hơn, với độ ẩm trong khí quyển cao hơn đáng kể”, ông Benjamin nói, đồng thời lưu ý các chu kỳ khí hậu dao động tự nhiên không phải nguyên nhân duy nhất gây ra các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt kỷ lục gần đây.

Các hoạt động của con người, bao gồm đốt nhiên liệu hóa thạch, phá rừng và các thay đổi sử dụng đất khác, đã dẫn đến khủng hoảng khí hậu khi giải phóng lượng khí ngày càng tăng vào bầu khí quyển, giữ nhiệt và làm nóng Trái Đất.

Lượng khí thải nhà kính toàn cầu tiếp tục tăng vào năm 2022 và nhiệt độ cao hơn ít nhất 1,1 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp. Ông Benjamin chia sẻ, nắng nóng kỷ lục đã “làm gián đoạn sản xuất cây trồng, gây ra tình trạng khó khăn cho xã hội và dẫn đến mức tiêu thụ năng lượng cao nhất”.

Kế hoạch hành động chống nắng nóng

Thống kê của Tổ chức Khí tượng Thế giới cho thấy, từ năm 1992 - 2020, gần 26.000 người đã tử vong trong các đợt nắng nóng trên khắp Ấn Độ. Những năm gần đây đã chứng kiến sự gia tăng về tần suất, thời gian và cường độ của các đợt nắng nóng, thường xảy ra ở Ấn Độ từ tháng 3 đến tháng 7.

Năm 2023, cơ quan thời tiết của Ấn Độ dự đoán nhiệt độ trên trung bình và các đợt nắng nóng sẽ kéo dài đến cuối tháng 5, vì có khả năng nền nhiệt tăng lên do hiện tượng El Nino.

Theo ông Dileep Mavalankar, Giám đốc Viện Y tế Cộng đồng Ấn Độ (Gujarat), nhiều người ở nước này, bao gồm cả các quan chức, vẫn thiếu kiến thức về các hành động tốt nhất trong điều kiện nhiệt độ cực cao, trong khi dữ liệu về tỷ lệ tử vong liên quan tới nhiệt vẫn còn rất ít.

“Tôi nghĩ Bộ Y tế cũng như cơ quan quản lý thiên tai chưa nghĩ tới những tác động có thể xảy ra với người dân nếu nắng nóng trở nên tồi tệ hơn vào cuối năm nay. Nếu El Nino làm gián đoạn mùa gió mùa của Ấn Độ thì sẽ bị thiếu mưa, điều này ảnh hưởng lớn tới nông nghiệp và trồng trọt, hậu quả là cả nền kinh tế bị ảnh hưởng”, ông Dileep Mavalankar bày tỏ quan điểm.

Ông Dileep Mavalankar là người đã lập ra kế hoạch chống nắng nóng đầu tiên ở Ấn Độ cho một thành phố sau khi phát hiện 800 người đã tử vong tại Ahmedabad sau 1 tuần đặc biệt nóng vào năm 2010. Theo ông, giáo dục mọi người là điều hết sức quan trọng.

Kế hoạch của ông nêu các giải pháp đơn giản như hướng dẫn mọi người việc cần làm khi nhiệt độ cao, chuẩn bị hệ thống y tế nhằm đối phó với các trường hợp khẩn cấp về nhiệt. Kết quả, tổng số ca tử vong đã giảm từ 30-40% trong các đợt nắng nóng cao điểm.

Các phương tiện di chuyển trong thời tiết nắng nóng gay gắt ở Ahmedabad (Ấn Độ). Ảnh: Reuters

Theo thông tin trên South China Morning Post, đã có những nỗ lực để triển khai các kế hoạch chống nắng nóng đến các thành phố khác trên toàn Ấn Độ. Thế nhưng, những lo ngại cấp bách hơn như lạm phát liên tục ở mức cao, mất an ninh lương thực thường được ưu tiên hơn. Việc này có thể gây ra thảm họa cho đất nước có hơn 1,4 tỷ dân.

Lo ngại về tình trạng thiếu nước

Những lo ngại về tình trạng thiếu nước trong những tháng tới đã lan rộng khắp khu vực do nhiệt độ cao gia tăng khả năng  xảy ra thời tiết khô hạn và hạn hán.

Tại Philippines, các cơ quan chính phủ đã nhấn mạnh tầm quan trong của việc ngăn chặn cuộc khủng hoảng nước tiềm ẩn do El Nino gây ra để tránh lặp lại sự việc hồi năm 2019. Thời điểm này, khoảng 10.000 hộ gia đình ở khu vực Metro Manila bị mất nước do mực nước trong các hồ chứa chính của thủ đô chạm mức thấp nhất lịch sử.

Ủy ban Tài nguyên Nước Quốc gia ứng phó bằng các kế hoạch dự phòng nhằm tăng cường sản xuất, với việc triển khai các kế hoạch xử lý mô đun và các công ty kích hoạt lại những giếng sâu.

Tháng 4/2023, Thái Lan đưa ra cảnh báo kêu gọi người dân tiết kiệm nước. Văn phòng Tài nguyên nước Quốc gia Thái Lan đã chuẩn bị cho một đợt hạn hán được dự báo cũng sẽ tấn công nhiều bang lân cận ở Malaysia, gồm  Kedah, Kelantan và Perlis, kéo theo tình trạng khô nóng kéo dài.

Lực lượng Không quân Hoàng gia Malaysia cũng đã làm việc với cơ quan khí tượng của nước nàyđể gieo mây ở Penang nhằm bổ sung nguồn cung cấp nước cho các đập khô cạn của hòn đảo.

Đề phòng hỏa hoạn

Dwikorita Karnawati, người đứng đầu cơ quan khí tượng của Indonesia cho hay, nhiệt độ cực cao hiện đang được cảm nhận tại nhiều vùng của Indonesia vẫn chưa được coi là một đợt nắng nóng. Bà cũng cho biết, nhiệt độ cao nhất hàng ngày đã bắt đầu giảm vào cuối tháng 4.

Theo bà Dwikorita Karnawati, các phương pháp đốt nương làm rẫy thường được dùng để khai phá đất đai ở Indonesia phục vụ cho mục đích canh tác sẽ không được cho phép trong điều kiện thời tiết khô hạn hơn của năm nay.

Hồi tháng 2/2023, chính phủ đưa ra các cảnh báo khuyến khích nông dân và các công ty đồn điền đề phòng hỏa hoạn ở Sumatra và Kalimantan trước hiện tượng El Nino.

 Các chuyên gia cảnh báo, tần suất cùng cường độ của các đợt nắng nóng sẽ chỉ tăng nhanh khi biến đổi khí hậu tiếp tục xảy ra. Ảnh minh họa: EPA-EFE

“Chúng ta sẽ cần chuẩn bị cho những điều kiện khắc nghiệt nhất. Tôi yêu cầu tất cả các cơ quan liên quan bắt đầu chuẩn bị sớm, thực hiện tất cả các bước cần thiết để sự việc tồi tệ cách đây 8 năm không lặp lại”, Bộ trưởng Luhut Pandjaitan viết trong một bài đăng trên Instagram gần đây, đề cập tới các vụ hỏa hoạn gây chết người năm 2015.

Trong khi đó, bà Ika Krishnayanti thuộc Hiệp hội Nông dân Indonesia chia sẻ, nỗi sợ hãi lớn nhất của bà là hành động liều lĩnh của một số người vô trách nhiệm có thể gây hậu quả nghiêm trọng cho mọi người.

“Tác động của El Nino có thể trở nên tồi tệ hơn bởi các công ty vô trách nhiệm hoặc những người đốt nương rẫy bất cẩn. Người nông dân cần phải sáng suốt để sống sót trong thời điểm khó khăn này”, bà Krishnayanti nêu ý kiến.

Đinh Kim (Theo SCMP)