"Cha đẻ" chương trình bom hạt nhân ở Pakistan qua đời

Theo AFP, Abdul Qadeer Khan, người đặt nền móng cho chương trình vũ khí hạt nhân Pakistan, qua đời vào ngày 10/10 ở tuổi 85.

Bộ trưởng Nội vụ Pakistan Sheikh Rasheed Ahmad cho biết ông Abdul Qadeer Khan qua đời tại bệnh viện ở Islamabad và không nêu thêm thông tin chi tiết.

Ông Abdul Qadeer Khan, "cha đẻ" chương trình bom hạt nhân ở Pakistan. Ảnh: AP

Ông Abdul Qadeer Khan là người góp phần đưa Pakistan trở thành cường quốc vũ khí hạt nhân vào đầu những năm 1970.

Nhà khoa học nguyên tử này từng nhập viện này hồi tháng 8 do mắc COVID-19. Sau khi trở về nhà vài tuần trước, ông nhanh chóng được đưa trở lại bệnh viện vì tình trạng bệnh xấu đi.

"Tôi đau buồn sâu sắc trước cái chết của tiến sĩ Abdul Qadeer Khan", Thủ tướng Pakistan Imran Khan đăng trên Twitter.

Thủ tướng Imran Khan gọi ông là “biểu tượng quốc gia” và nói rằng đây là "người giúp chúng ta được an toàn trước một nước láng giềng hạt nhân lớn hơn, hung hăng hơn. Đối với người dân Pakistan, ông ấy là một biểu tượng quốc gia".

Lãnh đạo đối lập Shehbaz Sharif gọi cái chết của ông Qadeer Khan là một "mất mát to lớn đối với quốc gia". "Hôm nay, chúng ta đã mất đi một ân nhân thực sự, người đã phụng sự đất nước bằng cả trái tim và linh hồn", ông đăng tải trên Twitter.

Nhiều chính trị gia và nhà khoa học đồng nghiệp của ông Qadeer Khan đã gửi lời tri ân sau khi có tin ông qua đời.

Sinh ngày 1/4/1936 tại Bhopal, Ấn Độ, ông Qadeer Khan chỉ là một cậu bé khi gia đình ông di cư đến Pakistan vào năm 1947. Ông lấy bằng khoa học tại Đại học Karachi năm 1960, sau đó tiếp tục theo học ngành kỹ thuật luyện kim ở Berlin trước khi hoàn thành các nghiên cứu bậc cao ở Hà Lan và Bỉ.

Sau khi trở về quê nhà, ông bị cáo buộc đánh cắp công nghệ làm giàu uranium từ cơ sở ở Hà Lan để phát triển vũ khí hạt nhân đầu tiên của Pakistan.

Vào năm 1974, ông đề xuất khởi động chương trình vũ khí hạt nhân của Pakistan sau khi nước láng giềng Ấn Độ tiến hành “vụ nổ hạt nhân hòa bình” đầu tiên.

Một trong những câu nói nổi tiếng của ông Qadeer Khan là: "Chúng tôi (người Pakistan) sẽ ăn cỏ, thậm chí chịu đói, nhưng chúng tôi sẽ có bom hạt nhân của riêng mình".

Năm 1978, nhóm của ông làm giàu uranium thành công và đến năm 1984, họ đã phát triển được vũ khí hạt nhân. Ông lâu nay vẫn cho rằng phòng thủ hạt nhân là biện pháp răn đe hiệu quả nhất.

Sau khi Pakistan thực hiện các vụ thử nghiệm nguyên tử vào năm 1998 nhằm đáp trả những vụ thử nghiệm của Ấn Độ, ông Qadeer Khan khẳng định Pakistan "không bao giờ muốn chế tạo vũ khí hạt nhân nhưng buộc phải làm vậy".

Chương trình hạt nhân của Pakistan và vai trò của ông Khan trở thành tâm điểm chỉ trích. Ông bị Mỹ buộc tội bí mật trao đổi công nghệ hạt nhân cho Iran và Triều Tiên trong những năm 1990.

Tuy nhiên, tại quê nhà ở Pakistan, Khan từng được coi là anh hùng và là "cha đẻ" của chương trình bom hạt nhân. Rất nhiều trường học, viện nghiên cứu, bệnh viện trên khắp Pakistan được đặt theo tên ông.

Hoa Vũ (T/h)