Khi bị đột quỵ, mỗi phút trôi qua đều rất quan trọng do đó, việc sơ cứu đúng kỹ thuật và đưa người bệnh đến bệnh viện trong "giờ vàng" là điều kiện để giữ tính mạng và giảm di chứng.
VTC News dẫn lời bác sĩ chuyên khoa II Nguyễn Tiến Dũng, Trung tâm Đột quỵ - Bệnh viện Bạch Mai, mỗi phút người bệnh không được điều trị, hơn 1,9 triệu tế bào não và 13,8 tỷ kết nối thần kinh có thể bị phá hủy. Càng chậm trễ, khả năng hồi phục càng thấp, thậm chí mất mạng.
Điều quan trọng nhất khi xử lý đột quỵ là nhận biết dấu hiệu càng sớm càng tốt và đưa người bệnh đến bệnh viện có chuyên khoa đột quỵ trong "giờ vàng" - tức trong vòng vài giờ đầu từ khi xuất hiện triệu chứng.
Bác sĩ Dũng nhấn mạnh cấp cứu đúng cách giúp người bệnh có cơ hội trở lại cuộc sống bình thường. Sau đây là những việc cần thực hiện ngay:
- Gọi ngay 115 và thông báo rõ: "Người bệnh nghi đột quỵ não". Điều này giúp nhân viên y tế chuẩn bị đúng phương tiện và hướng đến bệnh viện phù hợp.
- Cho người bệnh nằm nghiêng một bên, đầu kê cao nhẹ và nới lỏng quần áo. Tư thế này giúp giảm nguy cơ nghẹt thở và cải thiện tuần hoàn máu lên não.
- Theo dõi triệu chứng, hỏi về thuốc đang dùng và thời điểm khởi phát đột quỵ. Ghi nhớ tiền sử bệnh như tăng huyết áp, tiểu đường, tim mạch để cung cấp cho bác sĩ.
- Tuyệt đối không cho uống thuốc, ăn hay uống bất cứ thứ gì, vì người bệnh có thể rối loạn nuốt và nguy cơ sặc rất cao.
- Không để người bệnh tự di chuyển bằng xe cá nhân đến viện. Triệu chứng đột quỵ có thể diễn tiến nhanh và nghiêm trọng hơn.
Trong nhiều trường hợp, người nhà tin vào mẹo truyền miệng nên trì hoãn đưa người bệnh đến viện. Các hành vi họ thương làm là chích nặn máu ở đầu ngón tay, rái tai; bôi vôi vào lòng bàn chân; chờ người bệnh “tự hồi phục” khi nằm bất động trên giường.
Tất cả việc làm đó đều không có cơ sở khoa học và có thể gây hại nghiêm trọng. Đặc biệt, nếu người bệnh thuộc thể nhồi máu não, những hành động xâm lấn như chích, rạch sẽ làm tăng nguy cơ xuất huyết nếu sau đó được điều trị bằng thuốc tiêu sợi huyết.
"Ngày nay, với sự phát triển của y học, mỗi người cần được trang bị kiến thức đúng đắn về sức khoẻ - nhất là trong những tình huống sinh tử như đột quỵ", bác sĩ Dũng khuyến cáo.
Sự hiểu sai, dù xuất phát từ lòng tốt, có thể khiến người thân mất đi cơ hội phục hồi quý giá. Trong đột quỵ, “thời gian là não”, càng đưa người bệnh đến viện sớm, khả năng sống sót và hồi phục càng cao.
Thời gian "vàng" giúp người đột quỵ thoát hiểm
Tuổi Trẻ dẫn lời Bác sĩ Phạm Văn Cường - khoa can thiệp mạch thần kinh (Bệnh viện Trung ương Quân đội 108) cho biết, giờ vàng điều trị đột quỵ tùy phương pháp sẽ ở trong khoảng thời gian từ 3 - 6h. Với người bệnh đưa đến sớm trong khoảng từ 3 - 4,5 giờ tính từ khi bị đột quỵ, các bác sĩ sẽ sử dụng thuốc tiêu sợi huyết để làm tan cục máu đông.
Ngoài ra có một phương pháp khác là đưa dụng cụ chuyên dụng vào vùng tổn thương để lấy cục máu đông ra và chỉ định này chỉ có thời gian trong vòng 6h từ khi bị đột quỵ.
"Nếu quá thời gian này thì não tổn thương rất nhiều và không có chỉ định can thiệp như đã nói trên, khi đó não cũng không có khả năng phục hồi vì khi bị tắc mạch máu não, mỗi phút trôi qua sẽ có 2 triệu tế bào não bị chết đi", bác sĩ Cường thông tin.
Bác sĩ Phạm Văn Cường phân tích đột quỵ não, nhất là với người trẻ, thường do những nguyên nhân sau:
- Các bất thường về mạch máu não, các dị dạng mạch có thể bị vỡ ra gây xuất huyết não, hoặc tắc mạch não gây nhồi máu ở những bệnh nhân bị bệnh lý hẹp mạch não tiến triển (Moyamoya).
- Do có vấn đề về tim mạch. Nguyên nhân này trước đây ít gặp nhưng giờ gặp nhiều hơn, đó là do những rối loạn nhịp, hoặc bệnh lý van tim… sẽ tạo thành những huyết khối trong tim và di chuyển lên trên não gây tắc mạch và đột quỵ.
- Nguyên nhân rất đáng báo động hiện nay, đó là do những thói quen xấu trong sinh hoạt hằng ngày như thói quen hút thuốc, uống rượu, thường xuyên sử dụng thức ăn nhanh… từ đó gây rối loạn chuyển hóa mỡ máu sớm, cao huyết áp, béo phì…
- Một nguyên nhân khác hiếm gặp hơn, có thể gặp ở những phụ nữ dùng thuốc tránh thai kéo dài, nạo hút thai, phụ nữ sau sinh... dẫn tới nguy cơ tăng đông máu và gây tắc tĩnh mạch não.
"Tóm lại, với đột quỵ não có 2 nhóm nguyên nhân chính, thứ nhất là những yếu tố nguy cơ không thay đổi được đó là bệnh lý tim mạch, tiểu đường, huyết áp, rối loạn chuyển hóa.
Thứ hai là nhóm có thể thay đổi được, đó là liên quan đến lối sống, cách sinh hoạt như hút thuốc, uống rượu, ăn quá nhiều chất béo, đồ ăn nhanh, thức khuya, lười vận động. Nhóm này các bạn trẻ mắc rất nhiều, do vậy cần phải thay đổi để phòng tránh đột quỵ não nói riêng và các bệnh lý khác nói chung", bác sĩ Cường chia sẻ.
