Cách phòng đột tử khi chạy bộ?

Trên thế giới đã ghi nhận không ít trường hợp tử vong khi đang chạy bộ. Các trường hợp đột tử ở những người trẻ sau khi gắng sức thường do 2 lý do chính là đột quỵ tim và đột quỵ não. Điều này khiến nhiều người có thói quen chạy bộ lo lắng.

Lý do khiến đột tử khi chạy bộ

Sức khoẻ & Đời sống dẫn lời bác sĩ thể thao Nguyễn Trọng Thủy, đột quỵ khi chơi thể thao nói chung, chạy bộ nói riêng xảy ra khi tập luyện với cường độ lớn, nhịp tim cũng như huyết áp thay đổi thất thường và khó kiểm soát. Đồng thời các cơ quan này cũng hoạt động nhanh hơn bình thường rất nhiều gây ra thiếu máu lên não, từ đó não thiếu oxy và các dưỡng chất cần thiết dễ dàng dẫn đến đột quỵ.

Ngoài ra, khi tập luyện quá sức khiến cơ thể mất nước và các chất khoáng cần thiết quá nhiều trong khi người tập không bổ sung kịp thời cho cơ thể cũng là nguyên nhân dẫn đến đột quỵ. Yếu tố này chính là sự ảnh hưởng khắc nghiệt về nhiệt độ, độ ẩm khiến cơ thể dễ bị rối loạn thần kinh và rối loạn điện giải.

Nếu chạy bộ khi thời tiết lạnh làm các động mạch bị co thắt bất thường, huyết áp tăng đột ngột, người tập luyện có thể bị tai biến đứt mạch máu não. Vận động quá lâu trong thời tiết quá nóng sẽ khiến cơ thể bị mất nước và muối, trong đó có canxi và kali. Hạ kali, tim đập nhanh, hạ huyết áp, yếu liệt, co giật và nặng sẽ tử vong. Nhiệt độ và độ ẩm từ lâu đã là những kẻ giết người thầm lặng không chỉ ở vận động viên mà còn xảy ra cho tất cả mọi người.

Theo các chuyên gia, nguyên nhân đột quỵ khi chơi thể thao có thể chia làm 2 nhóm chính. Trong đó nhóm nguyên nhân có thể gặp ở người bệnh lý nền mà không biết. Đột quỵ xảy ra ở nhóm này hay gặp ở người dị dạng mạch máu não (phình mạch máu não) hoặc có bệnh lý tiềm tàng về viêm cơ tim, gây ra nhồi máu cơ tim cấp, hoặc xuất huyết não cấp. Người bệnh rất khó biết mình bị bệnh vì thông thường không triệu chứng, khi tai biến xảy ra mới biết. Tuy nhiên, những trường hợp này rất ít.

Nhóm thứ hai, là người chơi thể thao gắng sức quá, đẩy sức chịu đựng vượt lên cao quá khả năng của bản thân. Nghĩa là với thể lực chỉ có khả năng chạy được 5km, sau tập luyện đẩy lên 10km, 20km, nhưng lại cố gắng chạy bộ 50km, thậm chí 100km nên không phù hợp.

Bởi thông thường cơ thể con người chỉ có ngưỡng nhất định, nếu vượt quá ngưỡng đòi hỏi có quá trình tập luyện và thích nghi lâu dài. Nếu thúc đẩy nhanh quá trình đó cơ thể dẫn tới quá tải, tim bị suy không cung cấp đủ máu, phổi phải hoạt động liên tục mới trao đổi được oxy. Tim chỉ khoảng 90 nhịp/phút, nếu đẩy lên 180-200 nhịp/phút là quá nhanh, vượt qua ngưỡng chịu đựng của cơ thể, dẫn tới suy tim cấp và đột quỵ.

Nên làm gì để ngăn ngừa đột tử trong khi chạy? 

Có một số việc bạn có thể làm để đảm bảo thấp nhất tỷ lệ đột tử trong khi chạy.

Sàng lọc định kỳ. Nên khám sức khỏe định kỳ trước khi bắt đầu chương trình chạy và hằng năm. Nên tìm hiểu về tiền sử gia đình, đặc biệt nếu gia đình có người mắc bệnh tim hoặc có người thân đột tử trước 50 tuổi, vì bệnh tim di truyền có thể là một yếu tố nguy cơ.

Thanh Niên dẫn lời bác sĩ Daubert cho biết: Những người có dấu hiệu, triệu chứng, hoặc tiền sử gia đình đã biết hoặc tiềm ẩn về một số bệnh tim nhất định nên được xét nghiệm bổ sung. Xét nghiệm này có thể bao gồm điện tâm đồ, siêu âm tim, chụp MRI hoặc máy theo dõi tim đo được. Cũng có thể cần làm bài kiểm tra gắng sức, theo trang web của Trường Y Đại học Duke - Duke Health.

Nhận biết các triệu chứng đáng lo ngại

Bác sĩ Daubert giải thích: Trong nhiều trường hợp, có rất ít hoặc không có dấu hiệu cảnh báo trước về đột tử do tim ở các vận động viên trẻ. Tuy nhiên, nếu bị đau ngực, khó thở, đánh trống ngực, mệt mỏi quá mức hoặc choáng váng và ngất xỉu, đặc biệt là khi tập luyện, nên được đánh giá kỹ lưỡng trước khi tham gia chạy vì những triệu chứng này có thể báo hiệu vấn đề về tim.

Luyện tập đúng cách

Thời gian, cách tập thể dục phải tiến triển dần dần để cơ thể thích nghi. Khởi động và thư giãn đúng cách trước khi tập. Uống đủ nước vì mất nước có thể gây căng thẳng cho tim. Đừng ép bản thân tập luyện quá sức, đặc biệt là khi bắt đầu một chương trình tập luyện mới hoặc sau một thời gian không hoạt động.

Chuẩn bị cho trường hợp khẩn cấpNgay cả với tất cả các biện pháp phòng ngừa thích hợp, ngừng tim đột ngột ở các vận động viên trẻ vẫn có thể xảy ra trong những trường hợp hiếm hoi. Hãy cân nhắc tham gia khóa huấn luyện hồi sức tim phổi (CPR) và sử dụng máy khử rung tim để chuẩn bị cho trường hợp khẩn cấp.

Nếu được, nên trang bị sẵn máy khử rung tim tự động tại địa điểm chạy và người được đào tạo để sử dụng máy, có thể chẩn đoán và điều trị các rối loạn nhịp tim nguy hiểm.

Biết cách liên hệ nhanh chóng với dịch vụ cấp cứu trong trường hợp khẩn cấp về y tế.

Bằng cách tuân thủ các hướng dẫn trên, bạn có thể giảm đáng kể nguy cơ đột tử khi chạy và tận hưởng trải nghiệm chạy bộ an toàn và lành mạnh.