Điện thoại không chỉ là một thiết bị liên lạc mà còn chứa đựng thông tin cá nhân, nhận biết sớm các dấu hiệu bất thường sẽ giúp bạn bảo vệ quyền riêng tư của mình.
Những dấu hiệu cảnh báo điện thoại đang bị theo dõi
Các ứng dụng định vị hoạt động ngầm thường tiêu tốn tài nguyên của máy mà người dùng không hay biết. Dưới đây là những dấu hiệu phổ biến nhất cho thấy có thể thiết bị của bạn đang bị theo dõi.
Pin tụt nhanh bất thường
Đây là một trong những dấu hiệu dễ nhận thấy nhất. Nếu bạn không sử dụng điện thoại nhiều nhưng pin vẫn giảm nhanh chóng, có thể một ứng dụng nào đó đang chạy ngầm liên tục để thu thập và gửi dữ liệu vị trí của bạn. Hãy kiểm tra mục sử dụng pin trong phần cài đặt để xem ứng dụng nào đang tiêu thụ nhiều năng lượng nhất.
Phần mềm theo dõi cần sử dụng internet để gửi thông tin vị trí về cho người theo dõi.
Dữ liệu di động (3G/4G/5G) hết nhanh
Phần mềm theo dõi cần sử dụng internet để gửi thông tin vị trí về cho người theo dõi. Nếu gói dữ liệu của bạn cạn kiệt nhanh hơn so với thói quen sử dụng thông thường mà không rõ nguyên nhân, đây là một dấu hiệu đáng ngờ.
Điện thoại nóng lên và hoạt động chậm chạp
Việc một ứng dụng định vị liên tục chạy nền sẽ chiếm dụng bộ xử lý (CPU) và RAM, khiến máy phải hoạt động nhiều hơn. Điều này dẫn đến tình trạng máy nóng lên ngay cả khi bạn không chơi game hay chạy các tác vụ nặng, đồng thời hiệu suất chung của thiết bị cũng giảm sút, gây ra hiện tượng giật, lag.
Xuất hiện các ứng dụng hoặc hoạt động lạ
Hãy cảnh giác nếu bạn thấy một ứng dụng lạ đột nhiên xuất hiện trên màn hình chính hoặc trong danh sách ứng dụng mà bạn không nhớ đã cài đặt. Ngoài ra, việc điện thoại tự động khởi động lại, màn hình tự sáng hoặc có những âm thanh lạ phát ra trong cuộc gọi cũng là những dấu hiệu không thể bỏ qua.
Cách kiểm tra và gỡ bỏ phần mềm định vị trên điện thoại
Tùy thuộc vào hệ điều hành bạn đang sử dụng, sẽ có những cách kiểm tra chuyên sâu khác nhau.
Đối với điện thoại Android
Hệ điều hành Android, với tính chất mở của mình, đôi khi lại là môi trường thuận lợi cho các phần mềm gián điệp.
Kiểm tra danh sách ứng dụng: Vào Cài đặt > Ứng dụng > Quản lý ứng dụng. Hãy rà soát kỹ lưỡng toàn bộ danh sách. Nếu phát hiện bất kỳ ứng dụng nào có tên đáng ngờ (ví dụ: Monitor, Spy, Track, System Service...) hoặc ứng dụng bạn không nhận ra, hãy tiến hành gỡ bỏ ngay lập tức.
Kiểm tra quyền quản trị viên thiết bị: Một số ứng dụng theo dõi yêu cầu quyền quản trị viên để hoạt động ổn định và tránh bị gỡ bỏ. Truy cập Cài đặt > Bảo mật > Ứng dụng quản trị thiết bị (tên gọi có thể khác nhau tùy dòng máy). Tại đây, nếu thấy một ứng dụng lạ được cấp quyền, hãy thu hồi quyền của nó và sau đó tiến hành gỡ cài đặt.
Sử dụng Google Play Protect: Đây là công cụ bảo mật tích hợp sẵn của Google. Hãy vào ứng dụng Google Play Store, nhấn vào biểu tượng hồ sơ của bạn, chọn Play Protect và tiến hành quét. Công cụ này có thể phát hiện và cảnh báo các ứng dụng độc hại.
Đối với điện thoại iPhone (iOS)
Mặc dù được đánh giá cao về bảo mật, iPhone vẫn có thể bị theo dõi, đặc biệt nếu ai đó biết tài khoản iCloud của bạn hoặc đã can thiệp vào máy.
Kiểm tra quyền truy cập vị trí: Vào Cài đặt > Quyền riêng tư & Bảo mật > Dịch vụ định vị. Kiểm tra danh sách các ứng dụng đang được phép sử dụng vị trí của bạn. Nếu thấy ứng dụng nào không cần thiết hoặc đáng ngờ đang có quyền truy cập "Luôn luôn", hãy thay đổi thành "Khi dùng ứng dụng" hoặc "Không".
Kiểm tra Cấu hình (Profile) lạ: Các phần mềm gián điệp có thể được cài đặt thông qua các cấu hình quản lý thiết bị. Vào Cài đặt > Cài đặt chung > VPN & Quản lý thiết bị. Nếu bạn thấy bất kỳ cấu hình nào không phải do bạn tự cài đặt (ví dụ như của công ty), hãy xóa nó đi.
Rà soát ứng dụng ẩn: Kẻ xấu có thể ẩn ứng dụng khỏi màn hình chính. Hãy vào Thư viện ứng dụng (vuốt hết màn hình chính sang trái) và tìm kiếm những cái tên đáng ngờ.
Việc cảnh giác và thường xuyên kiểm tra điện thoại là chìa khóa để bảo vệ thông tin cá nhân của bạn khỏi những cặp mắt tò mò.
Giải pháp cuối cùng và cách phòng tránh
Nếu đã thực hiện các bước trên nhưng vẫn không chắc chắn, giải pháp triệt để nhất là khôi phục cài đặt gốc cho điện thoại. Thao tác này sẽ xóa toàn bộ dữ liệu và ứng dụng, đưa điện thoại về trạng thái như lúc mới mua. Lưu ý, hãy sao lưu những dữ liệu quan trọng (hình ảnh, danh bạ) trước khi thực hiện.
Để tự bảo vệ mình trong tương lai, hãy:
Luôn đặt mật khẩu khóa màn hình mạnh.
Không cho người khác mượn điện thoại hoặc để máy không có sự giám sát.
Không cài đặt ứng dụng từ các nguồn không rõ ràng, không đáng tin cậy.
Cẩn trọng với các liên kết lạ được gửi qua tin nhắn hoặc email.
