Các biện pháp chẩn đoán phát hiện ung thư máu

Ung thư máu là một bệnh lý ác tính có tỉ lệ tử vong hàng đầu trong các loại bệnh ung thư. Việc chẩn đoán bệnh từ sớm rất cần thiết để có hướng điều trị kịp thời. 

Tổng quan về bệnh ung thư máu 

Theo bác sĩ Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn bệnh ung thư máu (bệnh bạch cầu cấp) là bệnh lý xảy ra do các tế bào máu bị ung thư hóa trong quá trình tạo ra tế bào, chúng sẽ được nhân lên rất nhanh và nếu không được điều trị kịp thời nó sẽ ứ đọng trong tủy xương, cản trở quá trình tạo ra các tế bào máu bình thường tiếp theo. Bệnh ung thư máu không phải là một bệnh lý đơn lẻ mà bao gồm nhiều loại bệnh trong đó có 2 loại chính:

 - Bạch cầu cấp dòng tủy (AML): Do các tế bào dòng tủy bị ung thư hóa như bạch cầu hạt, hồng cầu, tiểu cầu mà không phải lympho

 - Bạch cầu cấp dòng lympho (ALL): Do tế bào lympho bị tổn thương ung thư.

Những dấu hiệu mắc bệnh ung thư máu: Sốt hoặc ớn lạnh; mệt mỏi, yếu dai dẳng; thường xuyên bị nhiễm trùng; giảm cân mà không chủ ý; sưng hạch bạch huyết, gan hay lá lách to; dễ chảy máu hoặc bầm tím; điểm đỏ nhỏ trên da (petechiae); ra mồ hôi quá nhiều, đặc biệt là vào ban đêm; đau xương; người bệnh thường dễ chảy máu hoặc bầm tím.

Chẩn đoán phát hiện ung thư máu

Dựa vào triệu chứng lâm sàng:

Bệnh nhân ung thư máu dễ bị nhiễm khuẩn: Khi lượng bạch cầu bị giảm sút dẫn đến cơ thể không đủ khả năng chống đỡ, dễ bị nhiễm khuẩn.

Sốt là triệu chứng thường gặp. Đây là triệu chứng kết hợp với hiện tượng giảm số lượng bạch cầu ở máu ngoại vi.

Có thể nhiễm trùng tại một cơ quan nào đó: Hô hấp, tiết niệu ngoài da, ... Đôi khi không phát hiện được ổ nhiễm trùng nào

Nhiễm trùng đáp ứng kém với kháng sinh.

Thiếu máu nhanh chóng và nặng dần: Đây là triệu chứng xuất hiện liên quan đến việc giảm số lượng hồng cầu. Do chức năng của hồng cầu là vận chuyển oxy tới toàn bộ cơ thể nên mọi sự thiếu hụt hồng cầu đều gây ra hậu quả thiếu oxy ở các cơ quan đích trong cơ thể, gây ra các triệu chứng như thở nhanh hoặc thở ngắn khi vận động, hoa mắt, mệt mỏi, nhợt nhạt.

Thiếu máu không tương xứng với mức độ xuất huyết.

Bệnh nhân kém thích nghi với tình trạng thiếu máu do tính chất cấp tính của bệnh.

Đáp ứng kém với truyền máu.

Nguy cơ chảy máu:

Xuất huyết tự nhiên với đặc điểm của xuất huyết giảm tiểu cầu

Xuất huyết dưới da là tình trạng hay gặp nhất, đa hình thái, đa lứa tuổi.

Xuất huyết niêm mạc: Chảy máu chân răng, chảy máu cam, nữ có thể xuất huyết từ niêm mạc tử cung: Rong kinh, rong huyết.

Xuất huyết tạng: Có nguy cơ tử vong rất cao, tiên lượng nặng. Bác sĩ về bệnh chuyên khoa cho biết đây là triệu chứng liên quan đến tình trạng giảm số lượng tiểu cầu. Tình trạng thiếu hụt tiểu cầu đều làm tăng nguy cơ chảy máu ngay cả với chấn thương nhẹ, kết quả là xuất huyết những chấm xuất huyết nhỏ, mảng bầm dưới da, chảy máu từ lợi hoặc từ mũi. Chảy máu nội tạng có thể gặp trong một số trường hợp nặng.

Hội chứng thâm nhiễm:

Gan, lách thường to mức độ ít, trung bình (3 – 4 cm dưới bờ sườn).

Hạch to nhiều vị trí: cổ, nách bẹn, ...

Đau xương: do thâm nhiễm vào màng xương,

Phì đại lợi

U hạt dưới da

Phì đại cơ quan nội tạng và các cơ quan khác do xâm lấn tế bào ung thư vào các cơ quan như gan, lách, hạch. Trong một số trường hợp những tế bào này có thể xâm lấn hệ thần kinh trung ương có thể biểu hiện kích thích màng não gây nên triệu chứng đau đầu, nôn.

Hội chứng loét và hoại tử miệng, họng.

Đáp ứng kém với kháng sinh.

Thể không điển hình: Thiếu các triệu chứng hoặc các triệu chứng không rõ ràng dễ bỏ sót hoặc chẩn đoán nhầm, hoặc có các triệu chứng hiếm gặp do thâm nhiễm của tế bào ác tính gây liệt 1/2 người, viêm khớp, to mào tinh hoàn, u xương, u dưới da...

Dựa vào các kết quả xét nghiệm ung thư máu:

Xét nghiệm tế bào máu - xét nghiệm máu: Trong bệnh ung thư máu, các tế bào bất thường có thể quan sát được. Số lượng bạch cầu có thể tăng hoặc giảm, giảm số lượng tiểu cầu. Trong một số trường hợp, có thể quan sát được tế bào ung thư ở máu ngoại vi.

Xét nghiệm tủy - chọc hút tủy xương: Chọc hút tủy xương là việc lấy một số lượng nhỏ mô tủy dưới dạng dịch lỏng để xác định sự có mặt của các tế bào ung thư, là yếu tố quyết định để chẩn đoán bạch cầu cấp.

Phân tích huyết thanh và nước tiểu - xét nghiệm hóa sinh: Xét nghiệm này sẽ phân tích các thành phần máu và nước tiểu. Nồng độ acid uric trong huyết tương và trong nước tiểu, nồng độ LDH sẽ tăng trong bệnh ung thư máu.

Xét nghiệm phân loại tế bào - kháng nguyên bề mặt tế bào

Xét nghiệm tìm bất thường gen - tìm bất thường nhiễm sắc thể: Các bất thường gen và nhiễm sắc thể có thể được tìm thấy ở những tế bào bạch cầu ác tính.

Bảo Minh