Biển Đông: Chủ đề nóng tại Thượng đỉnh ASEM 10

Theo RFI, sự kiện này không phải là ngẫu nhiên mà là do tác động tích cực của Việt Nam, đặc biệt là với chuyến thăm Vương quốc Bỉ, Liên minh Châu Âu (EU) và Đức của Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Tấn Dũng trước khi đến Milan.

Lời khẳng định rõ rệt nhất về việc vấn đề Biển Đông sẽ được bàn bạc trong khuôn khổ Hội nghị thượng đỉnh ASEM 10 tại Italy là tuyên bố hôm 15/10/2014 của Thủ tướng Đức Angela Merkel sau buổi hội đàm với Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Tấn Dũng tại Berlin.

Nhân cuộc họp báo sau khi gặp Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, Thủ tướng Đức Angela Merkel đã khẳng định rằng trong cuộc tiếp xúc, hai bên có thảo luận về tình hình Biển Đông, bên cạnh các vấn đề quốc tế quan trọng khác. Theo quan điểm của Berlin, tự do hàng hải cũng là “lợi ích chiến lược của Đức”. Lời xác định của bà Merkel khiến người ta nhớ đến câu nói gần như tương tự vào năm 2010 của Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton, khi bà cho rằng tự do hàng hải là “lợi ích quốc gia” của Mỹ.

Trước Thủ tướng Đức, Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Jose Manuel Barroso ngày 13/10 cũng xác nhận quan điểm của EU “chia sẻ với Việt Nam các quan ngại về diễn biến tình hình Biển Đông” và “khuyến khích tất cả các bên tìm kiếm một giải pháp hòa bình thông qua đối thoại và hợp tác, phù hợp với luật pháp quốc tế - đặc biệt là Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển”.

Nhân chuyến viếng thăm Hà Nội vào tháng 8/2014, chính ông Barroso đã nói rõ rằng EU có quyền lợi thương mại, chiến lược, năng lượng, an ninh quan trọng trong khu vực. Dù không thiên về bên nào trên vấn đề tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông, nhưng EU cho rằng “tất cả các bên cần phải tránh các hành động đơn phương có nguy cơ gây thêm căng thẳng hay sự cố ngoài ý muốn”.

Các tuyên bố trên đây rõ ràng trùng lặp gần như hoàn toàn với quan điểm chính thức của Việt Nam, đã được Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nhắc đi nhắc lại trong các buổi tiếp xúc với đối tác Châu Âu: Giải quyết tranh chấp một cách hòa bình, tôn trọng luật pháp quốc tế, tránh tiến hành các biện pháp đơn phương, không sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực...

Theo các nhà quan sát, bên lề ASEM 10 ở Milan, lần đầu tiên sẽ có một Hội nghị thượng đỉnh không chính thức ASEAN-EU. Việc hình thành cơ chế này, theo mô hình Hội nghị thượng đỉnh Mỹ-ASEAN có thể được xem là một thành công của Việt Nam, trên cương vị nước Điều phối viên quan hệ ASEAN-EU.

Cuộc họp song phương ASEAN-Liên Hiệp Châu Âu tất yếu sẽ đề cập đến vấn đề Biển Đông và ở đó sẽ không có mặt Trung Quốc để phản bác.