Theo báo điện tử VTC News, khi đó, núi lửa phun ra rất nhiều lưu huỳnh đioxit vào tầng bình lưu khiến nhiệt độ trung bình hàng năm ở Bắc bán cầu giảm khoảng 1 độ C. Sự kiện diễn ra trong giai đoạn cuối cùng của Kỷ Băng hà Nhỏ, một trong những thời kỳ lạnh nhất trên Trái Đất trong 10.000 năm qua.
Thời điểm xảy ra vụ phun trào lịch sử này được ghi nhận, nhưng vị trí của núi lửa thì không. Các nhà nghiên cứu gần đây tìm ra câu trả lời bằng cách lấy mẫu lõi băng ở Greenland, kiểm tra các đồng vị lưu huỳnh, các hạt tro và các mảnh thủy tinh núi lửa nhỏ lắng đọng từ năm 1831 đến năm 1834.
Sử dụng phương pháp địa hóa học, phương pháp xác định niên đại phóng xạ và mô hình máy tính để lập bản đồ quỹ đạo của các hạt, các nhà khoa học liên kết vụ phun trào năm 1831 với một ngọn núi lửa trên đảo ở phía tây bắc Thái Bình Dương. Họ công bố kết quả nghiên cứu trên tạp chí Proceedings of the National Academy of Sciences.
Theo phân tích, "núi lửa bí ẩn" là Zavaritskii, trên đảo Simushir, một phần của quần đảo Kuril, khu vực đang có tranh chấp giữa Nga và Nhật Bản (Nhật Bản gọi khu vực này là Lãnh thổ phương Bắc). Các nhà khoa học xác định lần phun trào trước đó của núi lửa Zavaritskii là năm 800 trước Công nguyên.
Miệng núi lửa Zavaritskii được chụp từ Trạm vũ trụ quốc tế ISS. Ảnh: NASA
"Đối với nhiều ngọn núi lửa trên Trái Đất, đặc biệt là những ngọn núi lửa ở những vùng xa xôi, chúng ta hiểu rất ít về lịch sử phun trào của chúng", Tiến sĩ William Hutchison, nghiên cứu viên chính tại Trường Khoa học Trái Đất và Môi trường thuộc Đại học St. Andrews ở Vương quốc Anh, cho biết.
"Núi lửa Zavaritskii nằm trên một hòn đảo giữa Nhật Bản và Nga. Không có người sống trên đảo và cũng không có nhiều ghi chép lịch sử về hòn đảo này. Những thông tin về đảo chỉ giới hạn trong các nhật ký hành trình của một số con tàu đi qua đây", ông Hutchison nói.
“Vụ phun trào này gây ra những tác động khí hậu toàn cầu nhưng trong một thời gian dài bị nhầm là do một ngọn núi lửa nhiệt đới gây ra”, Tiến sĩ Stefan Brönnimann, trưởng nhóm nghiên cứu khí hậu học tại Đại học Bern ở Thụy Sĩ, cho biết. Ông Brönnimann không tham gia vào nghiên cứu về Zavaritskii.
Các nhà nghiên cứu nhấn mạnh rằng núi lửa trên Trái Đất thường hoạt động trong suốt hàng triệu năm, và những ngọn núi từng phun trào, tạo ra thảm họa tàn khốc có khả năng phun trào lần nữa. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc nghiên cứu và giám sát chặt chẽ các ngọn núi lửa ở các vùng hẻo lánh.
"Trên thế giới vẫn còn rất nhiều núi lửa như Zavaritskii. Điều này cho thấy việc dự đoán thời điểm và địa điểm xảy ra vụ phun trào lớn tiếp theo sẽ vô cùng khó khăn", Hutchison cho biết.
Ông cũng kêu gọi sự phối hợp quốc tế trong việc ứng phó với các vụ phun trào núi lửa quy mô lớn. "Là nhà khoa học và thành viên xã hội, chúng ta cần chuẩn bị sẵn sàng một kế hoạch hành động quốc tế khi sự kiện thảm khốc tiếp theo xảy ra, giống như vụ phun trào năm 1831".
Theo giới chuyên môn, nghiên cứu này không chỉ giúp giải mã một bí ẩn lịch sử từng khiến hàng ngàn người chết, mà còn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo vệ hành tinh trước các thảm họa tự nhiên trong tương lai.