Bật dậy quá nhanh sau khi ngủ dậy dễ gây đột quỵ não?

Thời tiết lạnh khiến mạch máu co thắt, huyết áp dao động mạnh, làm gia tăng nguy cơ đột quỵ não, đặc biệt ở người cao tuổi và người có bệnh nền. Vào mùa lạnh, số ca đột quỵ não xu hướng gia tăng rõ rệt.

VTC News dẫn lời bác sĩ Hoàng Quyết Tiến, Trung tâm Thông tin Y khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM, nguy cơ đột quỵ trong những tháng lạnh có thể tăng 20-30% so với các thời điểm khác trong năm. Nguyên nhân chính đến từ sự thay đổi nhiệt độ khiến mạch máu co lại để giữ nhiệt, làm tăng huyết áp, tăng độ nhớt của máu và cản trở lưu thông máu lên não. Trong bối cảnh đó, việc điều chỉnh những thói quen sinh hoạt hằng ngày đóng vai trò quan trọng trong phòng ngừa đột quỵ.

Một trong những sai lầm thường gặp là bật dậy quá nhanh khi vừa thức giấc. Vào buổi sáng, đặc biệt trong thời tiết lạnh, huyết áp có xu hướng tăng cao. Việc thay đổi tư thế đột ngột có thể khiến huyết áp tăng vọt, máu không kịp lên não, gây chóng mặt, ngã hoặc thậm chí khởi phát đột quỵ. Các bác sĩ khuyến cáo nên nằm yên trên giường 1- 2 phút, vận động nhẹ tay chân cho ấm rồi mới từ từ ngồi dậy.

Giữ ấm cơ thể cũng là yếu tố then chốt. Đầu, cổ, ngực, bàn tay và bàn chân là những vùng dễ mất nhiệt, nếu không được che chắn kỹ sẽ làm mạch máu co thắt đột ngột. Khi ra ngoài vào sáng sớm hoặc chiều tối, nên mặc áo khoác nhiều lớp, đội mũ, đeo khăn, mang tất và găng tay để hạn chế ảnh hưởng của lạnh lên hệ tim mạch và não bộ.

Thói quen tắm khuya trong mùa đông cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Nhiệt độ buổi tối thường giảm nhanh, việc tắm muộn, nhất là bằng nước lạnh hoặc khi cơ thể đang mệt, vừa vận động mạnh hay sau khi uống rượu bia, có thể khiến huyết áp thay đổi đột ngột, làm tăng nguy cơ co mạch và đột quỵ.

Bác sĩ Tiến cho biết những người cao tuổi, người mắc tăng huyết áp, tiểu đường, rối loạn mỡ máu hoặc thừa cân, béo phì cần đặc biệt chú ý kiểm soát các yếu tố nguy cơ trong mùa lạnh. Việc theo dõi và duy trì ổn định huyết áp, đường huyết, mỡ máu giúp giảm nguy cơ hình thành cục máu đông và tắc mạch não.

Giấc ngủ và tinh thần cũng ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe não bộ. Trời lạnh, ngày ngắn đêm dài dễ gây rối loạn nhịp sinh học. Ngủ đủ giấc, đi ngủ và thức dậy đúng giờ, hạn chế căng thẳng giúp ổn định huyết áp và giảm nguy cơ đột quỵ.

Ngoài ra, nhiều người có xu hướng uống ít nước hơn vào mùa đông. Việc uống đủ nước, ưu tiên nước ấm, giúp duy trì độ loãng của máu và hỗ trợ tuần hoàn. Các chuyên gia khuyên nên uống vài ngụm nước ấm mỗi 30-45 phút, kể cả khi không cảm thấy khát.

Vận động đều đặn nhưng phù hợp cũng rất cần thiết. Người trưởng thành nên duy trì khoảng 30 phút tập luyện mỗi ngày, ưu tiên các bài tập trong nhà, tránh gắng sức hoặc tập ngoài trời quá lạnh. Với người lớn tuổi, thời điểm ra ngoài an toàn hơn là sau 6h sáng, khi nhiệt độ đã ổn định.

Bên cạnh lối sống lành mạnh, khám sức khỏe định kỳ hằng năm giúp phát hiện sớm các bất thường. Chế độ ăn cân đối, giảm muối, đường, chất béo bão hòa, tăng rau xanh và trái cây, kết hợp các dưỡng chất hỗ trợ sức khỏe mạch máu não, góp phần giảm nguy cơ đột quỵ trong suốt mùa lạnh.

Dấu hiệu đột quỵ

Theo Sức khỏe & Đời sống, đột quỵ thường đến bất ngờ nhưng cơ thể có thể gửi đi những tín hiệu cảnh báo. Nhận diện sớm giúp người bệnh có cơ hội được cấp cứu trong "thời gian vàng".

1. Đau đầu dai dẳng: Đau đầu là triệu chứng phổ biến, nhưng đau đầu kéo dài, dữ dội bất thường trong mùa đông có thể là tín hiệu báo trước đột quỵ. Đây là dấu hiệu cho thấy não đang gặp vấn đề về lưu thông máu.

2. Khó nói và khó đi lại: Tình trạng nói không rõ, lắp bắp hoặc khó đi lại đột ngột là triệu chứng điển hình. Khi dòng máu nuôi não giảm, não không thể kiểm soát cơ thể như bình thường, dẫn đến rối loạn vận động và ngôn ngữ.

3. Lú lẫn, mất định hướng: Não bộ điều khiển cảm xúc, nhận thức và phản ứng. Nếu máu lên não giảm, người bệnh có thể đột ngột lú lẫn, khó tập trung hoặc phản ứng chậm. Đây là dấu hiệu cảnh báo nghiêm trọng.

4. Mất phối hợp vận động: Sự phối hợp giữa chân tay và não có thể bị trục trặc, dẫn đến mất cân bằng, đi loạng choạng hoặc khó thực hiện các động tác tinh. Đây là hậu quả của việc não không còn nhận đủ oxy.

5. Chóng mặt và buồn nôn: Chóng mặt, choáng váng hoặc buồn nôn dữ dội, đặc biệt nếu xảy ra đột ngột, có thể là dấu hiệu não đang bị thiếu máu nuôi. Nhiều trường hợp đột quỵ bắt đầu bằng triệu chứng này.

6. Mờ mắt: Nhìn mờ, mất thị lực một bên hoặc hai bên là dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm. Đây có thể là hậu quả của việc dòng máu đến vùng não điều khiển thị giác bị gián đoạn.

7. Mặt chảy xệ: Một trong những dấu hiệu đặc trưng nhất của đột quỵ là mặt xệ xuống một bên. Đây là tín hiệu rõ rệt báo rằng vùng não kiểm soát cơ mặt đang bị tổn thương.