5 nguyên nhân có thể dẫn tới nguy cơ mắc bệnh liên quan đến gan

Tiếp xúc với độc tố

Theo Lao Động, dù gan đảm nhiệm việc lọc độc tố từ máu, việc tiếp xúc quá mức với các chất độc lại có thể gây hại. Hãy đọc nhãn cảnh báo trên các hóa chất dùng trong nhà; rửa sạch trái cây và rau trước khi ăn để đảm bảo không vô tình bị thuốc bảo vệ thực vật thâm nhập vào cơ thể.

Thực phẩm bổ sung có hại

Thực phẩm bổ sung có dán nhãn "thiên nhiên" không hoàn toàn đồng nghĩa với tốt cho cơ thể. Nhiều loại thảo mộc và thực phẩm bổ sung được cho là có mối liên quan đến tổn thương gan. Thực tế, khoảng 20% các trường hợp tổn thương gan ở Mỹ là do thảo mộc. Việc uống hơn một loại thuốc hoặc thảo mộc ảnh hưởng tới gan có thể làm vấn đề nghiêm trọng hơn.

Uống nhiều rượu

Gan nhiễm mỡ do rượu, dẫn tới viêm gan do rượu, sau cùng là xơ gan và thậm chí ung thư gan, là một quá trình bắt đầu chỉ với bốn ly mỗi ngày đối với nam và hai ly đối với nữ. Khi bạn bắt đầu có triệu chứng, gan có thể đã bị tổn thương quá mức để phục hồi. Tuy nhiên, nếu ngừng uống rượu khi còn ở giai đoạn gan nhiễm mỡ, gan có thể được hồi phục.

Béo phì, tiểu đường hoặc cholesterol cao

Những tình trạng này có thể gây bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu, và cũng có thể dẫn tới xơ gan và ung thư gan. Cũng như với gan nhiễm mỡ do rượu, bằng cách cắt giảm tinh bột đơn giản như bánh mì và đường, và ăn nhiều trái cây, rau và protein, gan có thể được phục hồi.

Tiền sử bệnh gan

Bạn có thể dễ bị các bệnh về gan hơn nếu bạn hoặc người thân đã từng mắc bệnh gan. Ví dụ, viêm gan B hoặc C và hemochromatosis là các yếu tố gây nguy cơ ung thư gan. Nếu người thân từng mắc bệnh gan do di truyền, như hemochromatosis, bệnh Wilson hoặc thiếu α-1-antitrypsin, thì bạn nên cảnh giác với các triệu chứng.

Những thực phẩm nên tránh để bảo vệ gan khỏe mạnh

Thức ăn nhanh - "thủ phạm" hàng đầu gây hại gan

Những món khoái khẩu như hamburger, gà rán, khoai tây chiên... thường chứa rất nhiều đường, muối và chất béo không lành mạnh. Chúng tạo áp lực lớn lên gan, khiến gan phải làm việc vất vả hơn để xử lý, dễ dẫn đến tích tụ mỡ và viêm gan.

Một nghiên cứu năm 2023 phát hiện ra rằng những người ăn đồ ăn nhanh trong 20% hoặc hơn các bữa ăn của họ sẽ tích tụ quá nhiều chất béo trong gan. Điều này khiến cho gan phải làm việc với công suất cao gây tổn thương gan.

Theo Tiến sĩ Ani Kardashian, chuyên khoa Gan của Trường Y khoa Keck tại Đại học Nam California (Hoa Kỳ), thức ăn nhanh có thể gây hại cho gan, đặc biệt là ở những người mắc bệnh đái tháo đường hoặc béo phì. Ăn thức ăn nhanh và chế độ ăn uống không lành mạnh có thể gây ra các vấn đề về gan. Gan nhiễm mỡ dễ dẫn đến xơ gan, suy gan và ung thư gan.

Thực phẩm siêu chế biến

Các loại thực phẩm siêu chế biến như bánh ngọt đóng gói, ngũ cốc ăn liền nhiều đường, xúc xích, thịt nguội, mì gói... thường chứa rất nhiều chất bảo quản, phẩm màu, hương liệu nhân tạo mà gan phải "gồng mình" xử lý. Quá trình này có thể gây ra tình trạng viêm nhiễm và tích tụ chất béo trong gan.

Thực phẩm chứa đường bổ sung

Bánh kẹo, mứt, chè, kem, hay bất cứ thứ gì có thêm đường tinh luyện. Hãy cẩn trọng với các thành phần như si-rô, nước trái cây cô đặc, mật hoa, hoặc những từ kết thúc bằng "-ose" (ví dụ: dextrose, fructose).

Lượng đường dư thừa là gánh nặng trực tiếp cho gan, vì gan phải chuyển hóa đường thành chất béo khi cơ thể không sử dụng hết, dẫn đến nguy cơ gan nhiễm mỡ.

 Đồ uống có đường

Không chỉ là những loại nước ngọt có gas, các loại nước ép trái cây đóng hộp, đồ uống thể thao, đồ uống tăng lực... đều là những đồ uống chứa lượng đường rất cao. Tương tự như thực phẩm ngọt, chúng cung cấp một lượng đường lớn mà gan phải xử lý, góp phần vào sự hình thành mỡ trong gan.

Chất làm ngọt nhân tạo

Những sản phẩm được gắn mác "ăn kiêng" như nước ngọt diet, kẹo cao su không đường, thực phẩm "light" chứa aspartame, sucralose, saccharin... đều góp phần gây hại cho gan. Một số nghiên cứu cho thấy chất tạo ngọt nhân tạo có thể ảnh hưởng đến hệ vi sinh vật đường ruột và gián tiếp gây áp lực lên gan, thậm chí còn có thể kích thích cảm giác thèm ăn đường.

Ngũ cốc tinh chế

Các loại thực phẩm làm từ bột mì trắng như bánh mì trắng, bún, phở, mì ống thông thường, cơm trắng (quá nhiều)... có tên gọi chung là ngũ cốc tinh chế. Chúng chứa ít chất xơ và khiến đường huyết tăng nhanh, tương tự như đường tinh luyện, tạo thêm gánh nặng cho gan. Hãy ưu tiên các loại ngũ cốc nguyên hạt, điều này góp phần bảo vệ gan.

Thịt đỏ và thịt chế biến

Các loại như thịt bò, thịt lợn (đặc biệt là phần mỡ), thịt nguội, xúc xích, thịt xông khói... thường chứa nhiều chất béo bão hòa và các hợp chất khó tiêu hóa, gây áp lực lên gan và thận. Chúng cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim, một số nghiên cứu còn liên kết chúng với bệnh gan.

Tránh xa rượu bia để bảo vệ gan

Rượu bia là một trong những "sát thủ" tàn phá gan mạnh mẽ nhất. Gan phải làm việc cật lực để giải độc cồn. Việc uống quá 7 ly mỗi tuần đối với phụ nữ hoặc 14 ly đối với nam giới sẽ làm tăng đáng kể nguy cơ tổn thương gan nghiêm trọng, dẫn đến viêm gan do rượu, xơ gan và thậm chí là ung thư gan.

Đối với người khỏe mạnh và cả người đã được chẩn đoán mắc bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD), việc tránh xa các thực phẩm kể trên giúp bảo vệ gan, có thể phục hồi gan và thậm chí đảo ngược tình trạng bệnh.