5 điểm đáng chú ý trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ Mỹ 2018

Ngày 6/11, cử tri trên toàn nước Mỹ sẽ bỏ phiếu bầu lại toàn bộ 435 nghị sĩ Hạ viện. Đảng nào giành được 218 ghế sẽ có quyền kiểm soát Hạ viện.

Thời gian

Bầu cử giữa nhiệm kỳ ở Mỹ diễn ra sau hai năm kể từ cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ. Bầu cử giữa nhiệm kỳ năm 2018 sẽ diễn ra vào ngày 6/11. Cùng ngày, các cuộc bầu cử thống đốc, cơ quan lập pháp của bang hay địa phương cũng sẽ được tổ chức.

Cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ Mỹ 2018: Đảng Cộng hòa chiếm ưu thế

Vai trò chính của Quốc hội là xây dựng và thông qua luật. Nếu một đề xuất luật được thông qua bởi cả Hạ viện và Thượng viện và sau đó được Tổng thống phê duyệt, nó sẽ trở thành luật. 

Hạ viện được xây dựng dựa trên dân số. Các bang đông dân sẽ có nhiều đại biểu đại diện cho họ hơn. Trong khi đó, mỗi bang chỉ có hai thượng nghị sĩ dù bang đó lớn hay nhỏ.

Tất cả 435 ghế của Hạ viện sẽ được bầu lại do hạ nghị sĩ có nhiệm kỳ hai năm. Hiện tại, Hạ viện Mỹ đang có 240 nghị sĩ Cộng hòa và 195 nghị sĩ Dân chủ. Trong khi đó, mỗi bên cần tối thiểu 218 ghế để chiếm đa số hay giành quyền kiểm soát Hạ viện. Điều đó có nghĩa là đang Dân Chủ đang cần thêm 23 ghế nữa, còn đảng Cộng hòa chỉ cần bảo vệ 218 số ghế trong tổng số 240 ghế hiện tại.

Thượng viện có chu kỳ bầu cử riêng do Thượng nghị sĩ có nhiệm kỳ 6 năm. Vậy nên, chỉ có 35 trong số 100 ghế Thượng viện được bầu lại trong mỗi cuộc bầu cử. Đảng nào chiếm 51 ghế sẽ giành quyển kiểm soát. Tuy nhiên, các cuộc thăm dò cho thấy phe Cộng hòa gần như chắc chắn tiếp tục giữ quyền kiểm soát.

Hiện tại, đảng Cộng hòa đang chiếm 51 ghế còn đảng Dân chủ đang chiếm 49 ghế trong Thượng viện. Trong số 35 ghế được bầu lại, các nghị sĩ đảng Dân chủ sẽ cần 26 ghế trong khi đảng Cộng hòa chỉ cần 9 ghế để chiếm đa số trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ lần này.

Bầu cử giữa nhiệm kì có ý nghĩa gì với chính trị Mỹ?

Các lá phiếu của cử tri sẽ quyết định đảng nào nắm quyền kiểm soát Hạ viện và Thượng viện, từ đó định hình chính sách của Mỹ trong hai năm tiếp theo của nhiệm kì tổng thống.

Tuy nhiên, lịch sử cho thấy đảng của tổng thống cầm quyền rất ít khi thắng cuộc bầu cử giữa kỳ. Năm 2010, đảng Dân chủ của ông Obama mất tới 63 ghế ở Hạ viện và 6 ghế Thượng viện.

Một số chương trình nghị sự của Tổng thống Trump có thể sẽ được hồi sinh nếu đảng Cộng hòa giành quyền kiểm soát lưỡng viện Quốc hội. Ví dụ, ông Trump từng hứa sẽ bãi bỏ và thay thế Obamacare, nhưng các thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa đã thất bại trong việc này hồi năm ngoái.

Ngược lại, nếu đảng Dân chủ giành đa số số ghế tại quốc hội, thì chính quyền Tổng thống Trump sẽ phải đối mặt với không ít khó khăn khi muốn ban hành các quyết sách mới. Đặc biệt, đảng Dân chủ cũng có thể sẽ nhân cơ hội này tiến hành các thủ tục tố tụng chống lại Tổng thống Trump – điều mà ông vô cùng muốn tránh.

Sử dụng phiếu bầu phổ thông

Cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ Mỹ sử dụng phiếu bầu phổ thông, thay vì lá phiếu của đại cử tri đoàn như cuộc bầu cử tổng thống.

Trong khi các cuộc bầu cử giữa nhiệm kì thường thu hút số cử tri đi bầu thấp hơn so với cuộc bầu cử Tổng thống, thì một nghiên cứu mới đây đã cho thấy số cử tri đi bầu sớm năm nay có dấu hiệu gia tăng đáng kể.

Theo Trung tâm Nghiên cứu Pew, một nửa số cử tri đăng kí đi bầu tỏ ra hào hứng hơn đối với cuộc bầu cử năm 2018 so với các năm trước đó. Và số cử tri đi bầu sớm trong cuộc bỏ phiếu sơ bộ tại 31 tiểu bang đã có dấu hiệu gia tăng.

Sự tham gia tích cực của các cử tri là dấu hiệu cho thấy tính quyết liệt của cuộc bầu cử giữa nhiệm kì năm nay.

Đảng Dân chủ hiện đang tích cực cạnh tranh để giành quyền kiểm soát Hạ viện, trong khi cơ hội giành quyền kiểm soát Thượng viện của đảng này khá thấp.

Kết quả của cuộc bầu cử có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với tương lai của chính quyền Tổng thống Trump, cũng như đối với chương trình nghị sự trong thời gian tới của lưỡng đảng.

Kết quả thăm dò trước bầu cử

Theo các cuộc thăm dò dư luận, đảng Dân chủ đang chiếm ưu thế hơn đảng Cộng hòa.

Cuộc khảo sát của Wall Street Journal / NBC cho thấy 50 % cử tri có khả năng ủng hộ đảng Dân chủ, trong khi 41 % nghiêng về đảng Cộng hòa.

Tuy nhiên, trong số tất cả các cử tri đăng ký, đảng Dân chủ lại bị yếu thế hơn so với đảng Cộng hòa ở mức 48/41 %.

Tuy nhiên, cơ hội chiến thắng của đảng Dân chủ được mở rộng hơn khi số nghị sĩ đảng Cộng hòa nghỉ hưu, từ chức đợt này cao kỉ lục.

Về số cử tri đi bầu, trong bối cảnh số cử tri của bầu cử Mỹ giữa nhiệm kỳ thường thấp (chỉ khoảng 40%) các ngôi sao giải trí từ Taylor Swift tới  Rihanna đang khuyến khích cử tri Mỹ đi bầu cử giữa nhiệm kỳ.

NGUYỄN QUỲNH (T/h)